Page 78 - Deniz Altındaki Muhteşem Dünya

DENİZ ALTINDAKİ
MUHTEŞEM DÜNYA

Solungaçlar:

Balığın içinde bulunduğu suda az miktarda çözünmüş oksijen vardır. Örneğin yüzeye
yakın sularda bir litre deniz suyunda yaklaşık 5 ml oksijen vardır. İnsanın soluduğu hava-
da ise bu oran, 1 litrede 210 ml oksijendir. Karşılaştıracak olursak, eğer insan bir şekilde su-
yun altında nefes alabiliyor olsaydı, ciğerlerine yeterli oksijeni alabilmek için dakikada 450
kez nefes alması gerekirdi. İşte bu önemli fark nedeniyle balık, fizyolojik ihtiyaçlarını kar-
52
şılayabilmek için, sudaki az miktardaki oksijeni toplayabilecek özel bir sistem kullanır.

Solungaçlar, binlerce solungaç lifinden oluşur. Her bir solungaç kemerinin içi oyuktur
ve ince kan damarlarıyla doludur. Bu damar lifleri ise, daha küçük damarlara ayrılır. So-
lungaçların bu katmerli yapısı, oksijen taşıyan damar ağının yüzey alanını artırır. Böylece
solungaçların yüzey alanı, normal hayvanların on katı fazla olabilmektedir. Balıkların su-
dan çıkınca boğulmalarının asıl sebebi de, havadaki oksijeni teneffüs edememelerinden
çok, solungaç kemerlerinin içe çökerek, oksijen emilimi için yeterli yüzey alanı kalmama-
sındandır.
Balıklarda solungaçlar, akciğer görevini üstlenmiştir. Ancak memeli akciğerlerindeki
gibi oksijeni doğrudan ciğerlerine almazlar. Bunun yerine solungaçlar, oksijeni süzerek ka-

Balıkların Solungaçları Ne İşe Yarar?

Balıklar, fizyolojik ihtiyaçlarını karşılaya- Solungaç kemeri
bilmek için, sudaki az miktardaki oksijeni
toplayabilecek özel bir sistem kullanırlar.
Balıklarda solungaçlar akciğer görevini üst-
lenmiştir. Akciğerlerden farklı olarak solun-
gaçlar, oksijeni sudan süzerek alırlar. Ba-
Su akışı
lıklarda yine insanlardan farklı olarak kan
tek yöne doğru pompalanmaktadır. Kan
kalbe tek bir damar yoluyla gider ve solun-
gaçlara doğru tek yönden dışarı çıkar. So-
lungaçlar etraftaki damarlarda bulunan
Yakın çekim solungaç Solungaç kemerleri
kandan oksijeni toplar ve buradan tüm vü-
iplikçiği
cuda taşırlar. Kanın, solungaç liflerinin
arasından ilerlerken suyun geçtiği yönün
tam tersine doğru hareket etmesi son derece
önemlidir. Çünkü böylelikle tüm oksijen Oksijenli
kana iletilebilmektedir. kan
Bu örnekte de görüldüğü gibi balık-
lar, karadan çok farklı olan su or-
Damar
tamında yaşamaya en uygun şekil-
de var edilmişlerdir. Oksijensiz
kan Atardamar

Solungaç iplikçiği
76