Page 456 - Yaratılış Atlası 3. Cilt

Stahl'd›. Stahl araflt›rmalar› sonucunda, atefle "flojiston"
ad› verilen gözle görülemeyen bir maddenin yol açt›-
¤›n› ileri sürdü. Stahl'a göre flojiston nesnelere girip
ç›kabilen bir maddeydi. Flojistona sahip bir nesne

h›zla yanarken, flojistonun olmad›¤› nesneler ise
yanm›yordu. Yanan maddelerden duman ç›kma-
s›, bu maddelerin yanarken küçülmeleri ve hafif-
lemeleri, flojistonun bu maddeleri terk etmesi

olarak yorumland›. Araflt›rmalarda, yanan mad-
delerin üzerlerinin kapat›lmas›yla veya toz ve
toprak at›l›p söndürülmeleriyle flojistonun ç›k›fl›-
n›n engellendi¤i ve böylece ateflin söndü¤ü düflü-

nülüyordu. Ancak zamanla, metallerin yanarken
küçülmemeleri veya hafiflememeleri flojistonun ger-
çekli¤i hakk›nda baz› kuflkular›n do¤mas›na neden ol-
du. 1700'lü y›llar›n sonunda ise havan›n farkl› birkaç gaz›n

kar›fl›m› oldu¤u keflfedildi. Bu farkl› gazlar›n farkl› biçimlerde
Kopernik, Batlamyus'un ortaya att›¤› ve Kato- yanmalar› da flojiston kuram›yla aç›klanmaya çal›fl›l›rken, ok-
lik Kilisesi taraf›ndan benimsenen Dünya
merkezli evren modelini y›kt›. Onun tan›mlad›- sijen gaz›yla ilgili yap›lan araflt›rmalar›n biri kuram›n sonunu
¤› yeni model, Dünya'n›n Günefl Sistemi'nin getirdi. Antoine Lavoisier adl› bilim adam› oksijen gaz› içinde
bir parças› oldu¤unu gösteriyordu.
yakt›¤› bir metali gözlemledi. Bu gözlemi sonucunda yanan
metalin a¤›rl›¤›n›n artt›¤›n›, oksijen miktar›n›n da azald›¤›n› fark etti. ‹flte bu deney insanlara ateflin kay-
na¤›n› da gösterdi. Nesneler oksijen ald›klar› için yan›yorlard›. Flojiston isimli teorik madde ise asla var
olmam›flt›.

Tarihteki bilimsel yan›lg›lara bir di¤er örnek ise, elektri¤in kayna¤› üzerine yap›lm›fl bir yorumdur.
Doktor Luigi Galvani 1780'li y›llarda hayvanlarla ilgili araflt›rma yaparken, birdenbire yeni bir elektrik
kayna¤› buldu¤unu sand›. Kurba¤alar üzerinde yapt›¤› araflt›rmalarda, metal bir parçaya ba¤lanan kurba-
¤a baca¤›ndaki kaslar›n k›p›rdad›¤›n› gördü. Galvani bu canl› üzerinde yapt›¤› birkaç araflt›rma sonucun-

da karar›n› verdi: Bir metal hayvanlar›n kaslar›ndan ve sinirlerinden kaynaklanan elektri¤in d›flar› ç›k-
mas›n› sa¤l›yordu. Galvani deneyi tek bacak üzerinde tek metal parças›yla yapm›flt›. Bu deneyin mant›¤›n-
dan flüphelenen Alessandro Volta isimli bilim adam› konuyla ilgili çal›flmalara bafllad›. Volta kurba¤an›n
baca¤›na bir telin farkl› iki ucunu ba¤lad› ve bacaklardaki kaslar›n seyirmedi¤ini gördü. Bu deneyden son-

ra çal›flmalar›na devam eden Volta, kurba¤adan veya baflka bir hayvandan kaynaklanan elektrik iddias›-
n›n gerçek olmad›¤›n› ortaya koydu. Elektrik, elektronlardan kaynaklanan bir ak›md› ve metaller elekt-
ronu daha kolay iletiyordu. Hayvansal elektrik kuram› bir dönem insanlar›n› flafl›rtm›fl bir yan›lg›yd›.
Bu örneklerde de aç›kça görüldü¤ü gibi, gü-

nümüzde çok iyi bilinen gerçekler hakk›nda
geçmiflte çok yanl›fl baz› iddialarda bulu-
Kurba¤alar da bir zamanlar nuldu. Birçok bilim adam› gerek dönem-
evrimcilerin kap›ld›klar› bilimsel lerinin geri kalm›fl bilimsel düzeyleri,
bir yan›lg›n›n malzemesi
olmufllard›. gerekse sahip olduklar› baz› önyarg›-
lar› dolay›s›yla birçok bilimsel yan›lg›-
ya kap›ld›. Tarihte gerçekleflmifl bu gibi
bilimsel yan›lg›lara verilecek en büyük

örnek, yaflam›n kökeni üzerine ortaya
at›lm›fl iddialardan biriydi. Çünkü bu id-
dian›n etkileri ve mant›ks›zl›¤› yukar›da
Luigi Galvani örne¤ini verdi¤imiz yan›lg›lardan çok daha

büyük oldu. Bu yan›lg›, evrim inanc›yla ma-

454 Yarat›l›fl Atlas› Cilt 3