Page 294 - Gizli El Bosna'da

292 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

Yanda Saraybosna kütüphanesinin S›rp sald›r›-
lar›ndan sonraki görüntüsü görülmektedir. Pek
çok tarihi el yazmas› eser de bu sald›r›lar ne-
ticesinde yanarak yok olmufltur.

minareleri parçalay›n” dizeleri bir kez
daha S›rplar›n ana düsturu haline gel-
miflti. Savafl›n bafllad›¤› Nisan ay›ndan
Aral›k 1992’ye kadar toplam 620 cami
S›rplar taraf›ndan y›k›lm›fl ya da tahrip
edilmiflti. 57 Savafl›n sonunda ise Bos-
na'da y›k›lan veya hasar gören cami sa-
y›s› 1.200 olarak aç›klanm›flt›. 58 Üstelik
S›rplar ço¤u zaman y›k›lan camileri y›-
k›nt›lar›n› bile geride b›rakmak istemi-
yor, dozerlerle bu camilerin temellerini
de kaz›y›p moloz haline getiriyorlard›.
Bu flekilde sadece ‹slami de¤erler
aç›s›ndan de¤il, ayn› zamanda dünya
medeniyeti ve kültürü aç›s›ndan da
önemli yere sahip olan Bosna’n›n en eski ve en güzel camilerinden Alaca, Fer-
hadiye, Arnadiye, Selamiye Camileri gibi önemli eserler yok edildi. Belgrad
müftüsü Hamdi Yusuf Pahi¡’in verdi¤i bilgilere göre, Avrupa’n›n en güzel ca-
milerinden biri olarak bilinen, 1550 y›l›nda yap›lm›fl olan Fo¯a civar›ndaki Ala-
ca Cami, Nisan ay› ortalar›nda S›rp havan toplar›yla delik deflik edilmifl, fakat
y›k›lmam›flt›. Bunun üzerine S›rplar Temmuz bafllar›nda dinamit kullanarak
camiyi havaya uçurmufllard›. Daha sonralar› molozlar› da buldozer kullana-
rak yok etmifllerdi. 59
Yine Bosna’n›n en eski camilerinden biri olan ve 1448’de infla edilen Fo-
¯a yak›n›ndaki Ustikolina Cami de tamamen yerle bir edilmiflti. S›rplar›n Mos-
tar’da y›kt›klar› camiler de hep 1528 ile 1631 y›llar› aras›nda yap›lm›fl tarihi de-
¤erleri yüksek eserlerdi. Bunlar›n aras›nda 1557’de yap›lan Kara|oz-Begova
Cami de vard›. Bunlar›n yan› s›ra Saraybosna’da da, 1530’da yap›lan Gazi Hüs-
rev Bey Cami, 1450’de yap›lan ‹mparatorluk (‹mperial) Cami, ayn› döneme ait
Ali Pafla Cami gibi çok de¤erli camiler büyük zararlar gördü veya tamamen
y›k›ld›lar.
Camilerin yan› s›ra 600 y›ll›k milli kütüphaneler, medreseler, hamamlar,
çeflmeler, tarihi köprüler de yok edildi. Bunun en trajik örne¤i ise ünlü Mostar