Page 8 - Ky yeu HDND - UBND huyen Tien Yen
P. 8
KYÛ YEÁU HOÄI ÑOÀNG NHAÂN DAÂN - UÛY BAN NHAÂN DAÂN HUYEÄN TIEÂN YEÂN (1945 - 2020)
TIEÂN YEÂN - VUØNG ÑAÁT, CON NGÖÔØI
1. Quaù trình hình thaønh
Tieân Yeân laø vuøng ñaát coù lòch söû hình thaønh töø laâu ñôøi. Nhöõng
di chæ khaûo coå hoïc ñöôïc tìm thaáy ôû Hoøn Ngoø, thoân Haø Traøng (xaõ
Ñoâng Haûi) cho thaáy, con ngöôøi ñaõ cö truù ôû ñaây töø thôøi kyø ñoà ñaù
môùi. Thôøi Huøng Vöông, vuøng ñaát naøy thuoäc boä Ninh Haûi, thôøi
Tieàn Leâ (980 - 1009) ñeán thôøi Traàn (1225 - 1400) thuoäc huyeän
Taân An. Ñeán thôøi Leâ Thaùnh Toâng (1460 - 1497) ñoåi thaønh chaâu
Taân An thuoäc phuû Haûi Ñoâng, ñaïo An Bang , ñeán ñôøi Leâ trung
(1)
höng (1533 - 1789), do kî chöõ “Taân” (teân huùy vua Kính Toâng Leâ
Duy Taân, 1600 - 1619) neân ñoåi laø chaâu Tieân An. Ñeán thôøi chuùa
Trònh Cöông, do kî teân töôùc An Ñoâ Vöông neân Tieân An ñoåi tieáp
thaønh Tieân Yeân .
(2)
Ñaàu trieàu Nguyeãn vaãn goïi laø chaâu Tieân Yeân thuoäc traán An
Quaûng. Naêm Töï Ñöùc thöù 3 (1850), chaâu Tieân Yeân thuoäc phuû Haûi
Ninh, tænh Quaûng Yeân, vôùi 5 toång vaø 42 xaõ, ñoäng .
(3)
Chaâu lî Tieân Yeân xöa kia thuoäc Haûi Laïng Ñoäng, toång Haø
Thanh. Cuoái theá kyû XIX, vì giaëc Toâ Töù quaáy nhieãu neân phaûi
chuyeån chaâu lî veà Haø Traøng (nay thuoäc xaõ Ñoâng Haûi). Sau khi
deïp yeân giaëc Toâ Töù, chaâu lî Tieân Yeân laïi ñöôïc chuyeån veà Haûi
Laïng Ñoäng. Khi thöïc daân Phaùp chieám Tieân Yeân, chuùng chuyeån
chaâu lî sang khu ngaõ ba soâng (nay laø thò traán Tieân Yeân).
Ñeán cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, 2 toång Haø Moân vaø Tam
Tró thuoäc chaâu Tieân Yeân ñöôïc chuyeån veà chaâu Caåm Phaû (ñeán
naêm 1946, xaõ Ñoâng Thaéng cuûa Tieân Yeân saùp nhaäp cuøng 2 toång
Haø Moân vaø Tam Tró thaønh laäp thaønh chaâu Haûi Chi).
Ñaàu theá kyû XX, ñòa baøn Tieân Yeân (ngaøy nay) goàm 2 ñôn vò haønh
chính: thò xaõ Tieân Yeân vaø chaâu Tieân Yeân. Cuøng thôøi ñieåm naøy,
(1) Theo Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, tr.435.
(2) Ñòa chí Quaûng Ninh, Nxb. Theá giôùi, Haø Noäi, 2002, taäp I, tr.84.
(3) Theo Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, tr.435 - 441.
7
