Page 18 - LSDB huyen Tien Yen - online

Vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân ñaõ taïo cho Tieân Yeân coù tieàm
naêng kinh teá ña ngaønh ngheà: noâng nghieäp, ngö nghieäp, laâm
nghieäp vaø caùc ngheà thuû coâng, cheá bieán thöïc phaåm, chaên nuoâi
gia suùc, gia caàm, nuoâi troàng haûi saûn (toâm, cua, haøu). Ñaát ñai
Tieân Yeân phuø hôïp cho caùc loaïi caây coâng nghieäp, caây döôïc lieäu
nhö: cheø, caø pheâ, thuoác laù, laïc, vöøng, queá, sôû, traåu, ba kích...
Daïng ñòa hình ven bieån cuûa huyeän raát thuaän lôïi cho phaùt trieån
ngaønh du lòch sinh thaùi bieån vaø röøng ngaäp maën.

2. Quaù trình hình thaønh

Tieân Yeân laø vuøng ñaát coù lòch söû hình thaønh töø laâu ñôøi.
Nhöõng di chæ khaûo coå hoïc ñöôïc tìm thaáy ôû Hoøn Ngoø, thoân Haø
Traøng (xaõ Ñoâng Haûi) cho thaáy con ngöôøi ñaõ cö truù ôû ñaây vaøo
thôøi kyø ñoà ñaù môùi. Thôøi Huøng Vöông, vuøng ñaát naøy thuoäc boä
Ninh Haûi, töø thôøi Tieàn Leâ ñeán thôøi Traàn thuoäc huyeän Taân An.
Ñeán ñôøi Leâ Thaùnh Toâng ñoåi thaønh chaâu Taân An thuoäc phuû
Haûi Ñoâng, ñaïo An Bang . Ñeán ñôøi Leâ trung höng kò chöõ “Taân”
(1)
(teân huùy vua Kính Toâng Leâ Duy Taân, 1600 - 1619) neân ñoåi laø
chaâu Tieân An. Ñeán thôøi chuùa Trònh Cöông, kî teân töôùc An Ñoâ
Vöông neân Tieân An ñoåi tieáp thaønh Tieân Yeân .
(2)
Ñaàu trieàu Nguyeãn vaãn goïi laø chaâu Tieân Yeân thuoäc traán An
Quaûng. Töø naêm Töï Ñöùc thöù 3 (1850), chaâu Tieân Yeân ñoåi thuoäc
phuû Haûi Ninh, tænh Quaûng Yeân, vôùi 5 toång vaø 42 xaõ, ñoäng .
(3)
Chaâu lî Tieân Yeân xöa kia thuoäc Haûi Laïng Ñoäng, toång Haø
Thanh. Cuoái theá kyû XIX, vì giaëc Toâ Töù quaáy phaù neân chuyeån
chaâu lî veà Haø Traøng (nay thuoäc xaõ Ñoâng Haûi). Sau khi deïp
yeân giaëc Toâ Töù, chaâu lî Tieân Yeân ñöôïc chuyeån veà Haûi Laïng
Ñoäng. Sau naøy khi thöïc daân Phaùp chieám ñöôïc Tieân Yen,
â
chuùng ñaõ chuyeån chaâu lî Tieân Yeân sang khu ngaõ ba soâng Tieân
Yeân (tröôùc ñaây Nhaân daân goïi laø Phoá Môùi, nay laø thò traán Tieân
Yeân). Chaâu lî cuõ coù teân Phoá Cuõ.

(1) Ngoâ Ñöùc Thoï, Nguyeãn Vaên Nguyeân, Philipe Papin (dòch), Ñoàng Khaùnh ñòa
dö chí, Vieän Nghieân cöùu Haùn Noâm, Nxb. Theá giôùi, Haø Noäi, 1993, tr.435.
(2) Ñòa chí tænh Quaûng Ninh, Nxb. Theá giôùi, Haø Noäi, 2002, taäp I, tr.84.
(3) Ñoàng Khaùnh ñòa dö chí, sñd, tr.435 - 441.

17