Page 690 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

690  Ñòa chí Quaûng Yeân

cờ đỏ đi đầu. Tiếp đến là hai hàng bát biểu, đội nhạc nhị huyền bát âm, các con cháu cụ
Thượng đội mâm lễ vật. Đi sau là các biểu tượng chữ Thọ, biểu tượng Ngũ Phúc Thọ và
án gian bày Long Mã. Võng đào cụ Thượng đi sau án gian gồm võng được đan bằng các
sợi đay nhuộm màu mắc vào một đai khênh. Các cụ Thượng mặc áo thọ, cụ ông đội khăn
xếp, tay chống gậy. Cụ còn khỏe đi bên cạnh võng đào, cụ nào sức khỏe yếu thì lên võng
để con cháu khênh. Dọc đường đi đến miếu Tiên Công, các con rể của cụ Thượng làm các
quán nhỏ bên lề đường để mời cụ Thượng nghỉ chân. Quán thường làm bằng vải, được
trang trí câu đối mừng thọ, cành đào, bàn uống nước. Khi đoàn rước cụ Thượng đi qua
quán, người con rể nghênh đón mời cụ Thượng vào quán nghỉ chân. Sau khi con rể chúc
thọ, cụ Thượng sẽ ban lộc cho con rể và tiếp tục nghi lễ tới miếu Tiên Công. Tới miếu, các
vị tiên thứ chỉ trịnh trọng đọc bài văn tế tạ ơn công đức 17 vị Tiên Công, cầu cho dân an,
vật thịnh, ruộng đồng “phong đăng hòa cốc”. Khi lễ Tiên Công xong, hàng xã mời 4 cụ
Thượng còn khỏe ra trước cửa miếu Tiên Công làm nghi lễ đắp đê. Dân làng đã đắp sẵn
một con đê nhỏ tượng trưng ở trước cửa miếu, chuẩn bị những hòn đất xẻ vuông vắn để
các cụ Thượng đắp lên con đê (nghi lễ này còn gọi là lễ động thổ). Sau nghi lễ này, các cụ
Thượng tiếp tục thực hiện nghi thức đấu vật, hai cụ làm động tác quấn chỉ đi mấy vòng
rồi ôm nhau quay một hai vòng, cụ nào khỏe nhấc bổng cụ Thượng kia lên là thắng cuộc.
Đắp đê và đấu vật là những nét văn hóa độc đáo, tinh tế của người dân nơi cửa biển, là
bài học giáo dục con cháu rèn luyện sức khỏe, đắp đê làm thủy lợi, chống chọi với mưa
bão triều dâng bảo vệ xóm làng. Đến giờ Ngọ ngày chính hội, đoàn tế đại diện tứ xã tổ
chức lễ tế giã. Kết thúc lễ hội, người dân đảo Hà Nam hăng say bước vào một năm mới:

cày cấy, gieo trồng, ra khơi, buôn bán... với niềm tin họ đã được Tiên Công phù trợ, tiếp
thêm sức mạnh để tiếp tục phát huy truyền thống quê hương.
Ngoài phần lễ độc đáo, phần hội cũng vô cùng phong phú và đặc sắc với nhiều trò chơi
dân gian cổ truyền như: chơi đu, đấu vật, chơi cờ người... góp phần bảo tồn nét đẹp dân
gian, làm phong phú hơn đời sống văn hóa tinh thần của người dân và gắn kết cộng đồng.

Lễ hội Tiên Công là lễ hội đặc sắc trên đảo Hà Nam; phản ánh ý thức hệ của người
dân Hà Nam về một niềm tin linh thiêng với người có công với dân làng. Lễ hội là dịp
để các thế hệ tưởng nhớ về lịch sử của địa phương mình, học tập ý chí và noi theo tinh
thần lao động, chinh phục thiên nhiên của cha ông thuở trước. Những phong tục, tập
quán, những buổi tế long trọng và nhiều trò chơi mang đậm tính dân gian trong ngày lễ
đã ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân, nhắc nhở con cháu nhớ về cội nguồn của tổ tiên.
Với những giá trị đó, ngày 17/5/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết
định số 1852/QĐ-BVHTTDL công nhận lễ hội Tiên Công là Di sản văn hóa phi vật thể
quốc gia.

Lễ hội Xuống đồng

Lễ hội Xuống đồng là tên gọi xuất phát từ tục làm lễ Hạ điền và lễ Thượng điền của
cư dân vùng đảo Hà Nam, thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. Hằng năm, lễ hội được
tổ chức vào đầu tháng Sáu (âm lịch), trước khi bước vào vụ gieo cấy vụ mùa nhằm biểu
thị lòng biết ơn của người dân với các vị thần Nông, Thành hoàng và cầu mong Thần
phù hộ cho mùa màng tươi tốt.