Page 693 - Trinh bay Dia chi Quang Yen final

692  Ñòa chí Quaûng Yeân

Lễ hội Đại Kỳ Phúc

Lễ hội Đại Kỳ Phúc (hay lễ hội Kỳ Phúc, nguyên là Tế Kỳ Phúc) là một lễ tế phổ biến
ở vùng đồng bằng Sông Hồng và Bắc Trung Bộ của nước ta, mỗi năm trong tứ thời hoặc
hai kỳ xuân, thu có một tuần đại tế gọi là tế kỳ phước, nghĩa là cầu cho dân được bình
an . Chữ “Kỳ” được hiểu là việc làm định kỳ, thường niên vào thời gian nhất định. Chữ
(1)
“Phúc” có nghĩa là điều tốt lành hoặc việc may mắn. Là hình thức sinh hoạt văn hóa dân
gian, lễ hội tổng hợp nhiều yếu tố: nghi lễ, tục hèm , trò diễn, trò chơi... với các tính chất
(2)
cơ bản, đặc trưng, đó là: tính chu kỳ, tính địa phương, tính đối ứng, tính cộng đồng, tính
trang trọng, trong đó tính địa phương (hay còn gọi là địa phương hóa nhân vật được thờ
phụng) làm nên sự khác biệt trong lễ hội giữa các vùng, miền.

Lễ hội Đại Kỳ Phúc thị xã Quảng Yên có nhiều nét tương đồng và khác biệt với lễ hội
các vùng khác thuộc Bắc Bộ, tạo nên sắc diện vùng văn hóa đặc thù của người dân thị
xã Quảng Yên.
Tất cả các làng xã ở Quảng Yên xưa kia có nhiều lễ tiết, trong đó lễ chính (đại đám)
là lễ Kỳ Phúc. Địa điểm tập trung tổ chức lễ hội diễn ra nhiều nhất ở đình Cốc (phường
Phong Cốc), đình Hưng Học (phường Nam Hòa), đình Yên Giang (phường Yên Giang),
đình Hải Yến (phường Yên Hải), đình Yên Đông (phường Yên Hải), đình Lưu Khê (xã
Liên Hòa), đình Quỳnh Lâu (phường Cộng Hòa), đình Khoái Lạc (xã Sông Khoai)...

Ngoài việc tổ chức lễ hội tại đình, việc tổ chức tại nghè: nghè La (xã Cẩm La) hay miếu
(miếu Cốc) thể hiện sự lan tỏa của không gian lễ hội do các di tích gần nhau và thờ
chung vị thần.
Lễ hội Đại Kỳ Phúc là dịp để nhân dân tưởng nhớ Thành hoàng, thần Nông và các vị
thần khác, cầu cho dân an, mưa thuận gió hòa, dân làng có một năm bội thu, đời sống
ấm no, hạnh phúc. Việc duy trì tổ chức lễ hội thể hiện lòng tri ân, tưởng nhớ tới công lao
thế hệ trước có công khai cơ lập làng, đồng thời góp phần giáo dục lòng tự hào về truyền

thống văn hóa, lịch sử cho các thế hệ, nâng cao ý thức bảo vệ giá trị văn hóa truyền
thống trong cộng đồng dân cư.
Lễ hội Đại Kỳ Phúc gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội. Phần lễ gắn liền với
nghi thức, nghi lễ trong việc thờ cúng, tế lễ: bài văn tế, trình tự buổi lễ, cúng và động
tác cúng lễ. Các nghi lễ được tiến hành theo những nguyên tắc, luật tục nhất định mang
tính biểu trưng để đánh dấu, kỷ niệm một sự kiện, nhân vật nào đó nhằm mục đích cảm
tạ, tôn vinh, thể hiện ước nguyện nhận được sự giúp đỡ từ những đối tượng siêu hình
đang được thờ cúng. Phần lễ thường diễn ra bên trong không gian đình, nghè, miếu,
cũng có khi được mở rộng với đám rước hay hoạt động diễn xướng sự tích về công lao của
thần linh. Phần hội là thành tố thứ hai (trong thời gian diễn ra phần lễ hoặc sau đó),
thường diễn ra xung quanh đình, nghè, miếu hoặc mở rộng ra lãnh thổ toàn cộng đồng.

(1) Xem Phan Kế Bính: Việt Nam phong tục, sđd, tr.81.
(2) Hèm là một hành động nghi lễ nhằm diễn tả lại một quãng đời đặc biệt hoặc một hoạt động tiêu
biểu của thần lúc sinh thời. Hèm là việc kín, thường diễn ra ở hậu cung, được giữ bí mật, do một số ít
người được làm và không cho người ngoài làng biết. Không phải các lễ hội đều có tục hèm, đã có hèm
thì không thể bỏ hèm.