Page 191 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

Ҳозирда пул-кредит сиёсати иқтисодиётга қандай таъсир қи-
лиши ва бу таъсирнинг кўлами ҳақида деярли бир фикр мавжуд.
Умумий хулоса шуки, у биз кўриб турган тебранишларнинг нолдан
20 ёки 25 фоизигача бўлган жойни ташкил қилади, аммо агар сиз
тарихан кузатмоқчи бўлсангиз, ҳеч қандай турғунликни пул-кре-
дит сиёсатида айблай олмайсиз.

Мухбир: Биз ўқитувчилардан баъзан оладиган саволлардан
бири шундаки, улар ОАВда иқтисодий прогнозларни кўришади ва
уларнинг таассуротлари унчалик тўғри эмас. Шундай қилиб, савол
туғилади, ҳозирги тадқиқот моделларнинг, ҳатто сўнгги авлод
моделларининг прогнозлаш аниқлиги қандай?

Кристофер Симс: Шуни тан олиш керакки, ҳеч бир модель
унинг прогнози тўғри бўлади, деб даъво қилмайди. Бу эҳтимоллик
моделлари. Агар сиз келгуси йилда ўсиш 2,3% ташкил этади, де-
ган прогнозни кўрсангиз, у 2,2% бўлади. 2 % ёки ундан кам бўлиши
эҳтимоли қанчалик катта, у 3 % ёки ундан кўп бўлиши мумкинми?
Яхши модель бу саволларга жавоб берганлиги сабабли, прогноз
бизга ноаниқлик диапазони нима эканлигини айтиб беради. Аф-
суски, одамлар кўпинча ҳақиқий диапазонни тасвирлашда яхши
иш қиладиган модель жуда нотўғри деб эътироф этилади.

Сизга айтишим мумкин бўлган энг яхши нарса 80 фоиз ўсиш
эҳтимоли 2-3 фоизгача бўлиши мумкин. Яна кимдир келиб, 2,5
фоиз плюс ёки минус 0,1 бўлади, дейди ва баъзида одамлар 2–3 %
деган одамдан кўра бу одам анча тўғрироқ деб ўйлашади. Яъни у
ўзига нисбатан анча ишончли кўринади, лекин агар сиз тарихий
жиҳатдан қарасангиз, у қайта-қайта хато қилган бўлиши мумкин.
Ўзига ишонган одамлар кўпинча қайта-қайта катта хатоларга йўл
қўядиган одамлардир.

Мухбир: Баъзи кузатувчилар сўнгги 10­15 йил ичида молиявий
инновациялар суръати рискларни бошқариш моделларининг ривож­
ланиш суръатларидан ошиб кетганини ва бу 2008 йилги инқироз­
га сабаб бўлиши мумкинлигини тахмин қилишди. Макроиқтисодий
моделларнинг ўзлари улар учун етарли молиявий компонентга эга
эмас. Хатарларни бошқариш моделлари ёки кенгроқ модель, уларнинг
иккаласи ҳақидаги тор шарҳга қўшиласизми?

Кристофер Симс: Сўнгги пайтларда молиявий инновация-
лар тез суръатда бўлганлиги ҳақиқат. Тартибга солиш ва молия-
вий инновациялар ўртасида доимий таранглик мавжуд. Тартиб-

189