Page 101 - "Green Investments and financial technologies: opportunities and challenges for Uzbekistan" International Scientific and Practical Conference

“Yashil investitsiyalar va moliyaviy texnologiyalar: O‘zbekiston uchun imkoniyatlar va muammolar” mavzusida xalqaro
ilmiy-amaliy anjuman materiallari to‘plami (Toshkent, JIDU, 2025-yil 7-may)

yillar davomida O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti (YAIM) o‘rtacha 5,7% darajada
o‘sdi, bu esa xalqaro moliyaviy institutlar, xususan Jahon bankining investitsiyalari
va texnik ko‘magi evaziga erishildi.
Jahon bankining O‘zbekiston uchun amaldagi mamlakat bo‘yicha hamkorlik
dasturi (CPF) 2022–2026-yillarni qamrab olib, uchta asosiy yo‘nalishga qaratilgan:
inklyuziv bandlikni oshirish, inson kapitalini rivojlantirish va bozor yo‘naltirilgan
islohotlarni chuqurlashtirish. 2024-yil holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda Jahon
bankining faol portfeli 28 ta loyihani o‘z ichiga oladi va umumiy majburiyat hajmi
taxminan 5,5 milliard AQSh dollarini tashkil etadi. Ushbu strategik hamkorlik
O‘zbekistonning keng qamrovli islohotlar dasturini qo‘llab-quvvatlash, barqaror
iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va milliy statistika ma’lumotlariga ko‘ra 11% atrofida
saqlanib qolayotgan qashshoqlik darajasini kamaytirishga xizmat qiladi.
Tahlil va natijalar
O‘zbekistonning Jahon banki bilan hamkorligi mamlakat 1992-yilda ushbu
tashkilotga a’zo bo‘lganidan beri sezilarli darajada chuqurlashdi. 2024-yil holatiga
ko‘ra, Jahon banki O‘zbekistonda 50 dan ortiq loyihani moliyalashtirgan bo‘lib,
umumiy majburiyatlar 12 milliard AQSh dollaridan oshgan. Bu hamkorlik dastlab
2000-yillarning boshlarida asosiy infratuzilmani qo‘llab-quvvatlashdan boshlangan
bo‘lsa, so‘nggi yillarda u bozor iqtisodiyotini liberallashtirish, ta’lim islohotlari va
“yashil” iqtisodiyotga o‘tish kabi keng qamrovli rivojlanish maqsadlariga
yo‘naltirilgan.
Hamkorlikning asosiy yo‘nalishlaridan biri infratuzilmani modernizatsiya
qilish bo‘ldi. Masalan, 2016–2023-yillar oralig‘ida Jahon banki O‘zbekistonning
energetika va transport sohalarini yaxshilash uchun 2,5 milliard AQSh dollaridan
ortiq mablag‘ ajratdi. Ushbu yo‘nalishdagi yirik loyihalardan biri — Elektr uzatish
tarmoqlarini modernizatsiya va yangilash loyihasi bo‘lib, u 380 million AQSh
dollari bilan moliyalashtirilgan va elektr uzatish tizimining samaradorligi hamda
ishonchliligini oshirishga, butun mamlakat bo‘ylab 32 million aholiga xizmat
ko‘rsatishga qaratilgan. Transport sohasida esa 300 million AQSh dollari
miqdoridagi mintaqaviy yo‘llarni rivojlantirish loyihasi 300 kilometrdan ortiq
mintaqaviy yo‘llarni rekonstruksiya qilish orqali bog‘liqlik va savdo salohiyatini
oshirishga xizmat qilmoqda.
Qishloq xo‘jaligi va suv resurslarini boshqarish sohalari O‘zbekiston
iqtisodiyoti va qishloq joylardagi bandlik uchun muhim hisoblanadi. Jahon banki
2015-yildan beri ushbu yo‘nalishga 1,6 milliard AQSh dollaridan ortiq sarmoya
kiritgan. Ferghana vodiysi suv resurslarini boshqarish loyihasi 210 million AQSh
dollar byudjet bilan 190 000 gektardan ortiq yer maydonlarini sug‘orish xizmatlari
bilan ta’minlashni yaxshilamoqda. Shu bilan birga, Qishloq hududlarida hayot
darajasini oshirish loyihasi (LIRP) kabi dasturlar 200 dan ortiq qishloq jamoalarida
daromad va yashash sharoitlarini yaxshilashga qaratilgan bo‘lib, bevosita 1
milliondan ortiq aholiga ta’sir ko‘rsatmoqda.

101