Page 224 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

Pedagogik faoliyatning maqsadi jamiyat tomonidan belgilanadi, ya’ni
pedagogik faoliyatning natijasi jamiyat manfaatlari bilan bogʻliqdir. Pedagogik
faoliyat avlodning ijtimoiy uzviyligi (ketma-ketligi)ni taʼminlaydi. Pedagog oʻz faoliyati
maqsadini va unga erishish yoʻllarini aniq tasavvur qilishi hamda bu maqsadga
erishish oʻquvchilar uchun ham ahamiyatli ekanligini ularga anglata olishi zarur.
Gyote ta’kidlaganidek: ,,Ishonch bilan gapir, ana shunda soz ham, tinglovchilarni
mahliyo qilish ham oʻz-oʻzidan kelaveradi”. Shunday qilib, pedagogik faoliyat
maqsadining oʻziga xosligi oʻqituvchidan quyidagilarni talab qiladi:
- jamiyatning ijtimoiy vazifalarini toʻla anglab, oʻz shaxsiga qabul qilishi. Jamiyat
maqsadlarining ,,oʻsib”, uning pedagogik nuqtai nazariga aylanishi;
- muayyan harakat va vazifalarga ijodiy yondashishi;
- oʻquvchilar qiziqishlarini e’tiborga olish, ularni pedagogik faoliyatning
belgilangan maqsadlariga aylantirish.
Integratsion yondashuvning mohiyati. Integratsion yondashuv — bu bir nechta
fanlarni oʻzaro bogʻliq holda, yagona maqsad sari yoʻnaltirib, oʻquvchilarda koʻp qirrali
kompetensiyalarni shakllantirishga xizmat qiluvchi pedagogik uslubdir. Musiqa
darslarida adabiyot, tasviriy san’at, tarix, geografiya kabi fanlar bilan integratsiya qilish
orqali oʻquvchilar mavzularni chuqurroq anglaydilar va ular oʻz musiqiy tajribasini
boshqa fanlar bilan bogʻlab, ijodiy ifodalay boshlaydilar.
Maktab yoshidagi bolalarning xususiyatlari. Maktab yoshidagi bolalar (7–11 yosh)
emotsional jihatdan faol, obrazli fikrlash kuchli boʻlgan, eshitish va tasavvur qilish
imkoniyatlari yuqori boʻlgan shaxslar hisoblanadi. Bu yoshda musiqiy materiallar
orqali ularni oʻrganishga, obraz yaratishga va ijodiy ifodalashga yoʻnaltirish katta
samaralar beradi. Aynan integratsion darslar ushbu yoshdagi bolalarning
qiziqishlarini uygʻotadi, yangi gʻoyalarni mustaqil yaratishga undaydi.
Ijodiy faoliyatni rivojlantirishda musiqa darsining oʻrni
Musiqa darslari orqali oʻquvchilar quyidagi yoʻnalishlarda ijodiy faoliyat olib
boradilar:
• Musiqiy improvizatsiya: bolalar musiqa asboblarida erkin improvizatsiya qilish
orqali oʻz fikrini ifodalaydi.
• Qoʻshiq ijodi: oʻzlari she’r yozish, unga mos ohang tanlash yoki yaratish orqali
musiqiy kompozitsiyalar yaratadilar.
• Harakatli faoliyat: raqs, ritmik harakatlar orqali musiqiy obrazni jonlantirish,
oʻziga xos sahna chiqishlarini tayyorlash.
• Fanlararo loyihalar: musiqa bilan bogʻliq ilmiy-ijodiy ishlar, sahna koʻrinishlari
yoki integratsion loyiha ishlarini amalga oshirish.
Ilgʻor tajribalar asosida xulosalar
Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, integratsion musiqa darslari orqali oʻquvchilar:
• musiqiy madaniyatga chuqurroq kirib boradilar;
• oʻz fikrlarini erkin va estetik ifodalashni oʻrganadilar;
• boshqa fanlarga nisbatan ham qiziqishi ortadi;
• ijodiy fikrlash, muammoni hal qilish, estetik baholash kabi koʻnikmalarga ega
boʻladilar.
Xususan, tajriba darslari asosida aniqlanishicha, integratsiyalashgan musiqa
darslarida qatnashgan oʻquvchilarning 78 foizi ijodiy faoliyatga faolroq jalb boʻlgan.
Musiqaning madaniy hayotda tutgan oʻrni muhim boʻlib, musiqiy taʼlim
tarbiyani amalga oshirishda uning bosh maqsad va vazifalarini toʻliq anglab 222
mashgʻulotlarni samarali tashkil etish, oʻqituvchining dolzarb vazifalaridandir. Musiqa

I SHO‘BA:

Sifatli ta’lim – barqaror taraqqiyot kafolati: xorijiy tajriba va mahalliy amaliyot

https://www.asr-conference.com/