Page 250 - คุณค่า คุณภาพ คุณธรรม ถอดบทเรียนงานประชุมวิชาการ
P. 250
B1-205
19th HA National Forum
1.5 การขับยา (Excretion) เม่ือมีอายุมากกว่า 30 ปี อัตราการกรองของไตจะลดลงทุกๆ ปีหรือเรียกว่าGFR (Glomerular filtration rate) เพราะเลือดไปเล้ียงไตลดลง และเมื่อผู้ป่วยมี GFR ลดลง จึงมีความจาเป็นต้องมีการปรับขนาดยา สาเหตุที่ เลือดไปเลี้ยงไตลดลง เกิดได้จาก
• อาจเป็นเพราะหัวใจบีบตัวลดลง
• ผู้ป่วยได้รับยาขับปัสสาวะจนมีภาวะขาดน้า • ผู้ป่วยได้รับยาท่ีเป็นพิษต่อไต เช่น ยา NSIDs
2. Phamacodynamic changes หมายถึง การออกฤทธิ์ของยาต่อร่างกาย (What drug dose to the body) เมื่อผู้ป่วยได้รับยาเข้าไป ส่งผลต่อร่างกาย ดังนี้
2.1 มีความไวต่อยาเพิ่มขึ้น เสี่ยงต่อการได้รับอาการไม่พึงประสงค์ ต่างๆ จากยา เช่น Benzodiazepam, Opioids, warfarin anticholinergic drugs เช่น Antihistamine 1 st generation Tricyclic antidepressant (TCA)
2.2 มีความไวต่อยาลดลง ทาให้ไม่ได้ผลในการรักษา เช่น Beta - agonist, Beta - blocker, Vaccines
การเปลี่ยนแปลงท่ีส่งผลกระทบทางคลินิก
ผลกระทบจากการใช้ยา ให้พิจารณาทุกกระบวนการ ท้ัง Pharmacokinetic, Pharmacodynamic และปัจจัยของผู้ป่วยประกอบ ตามกลไก ดังตาราง
กระบวนการดูดซึม
การกระจายตัว
การขจัดออกจากร่างกาย
การตอบสนองต่อยา
ผลทางคลินิก
Vd Conc.
Vd Conc.
เช่น อาจจะพบว่าการดูดซึม (Absorption) เพิ่มข้ึน แต่ การกระจายตัว(Distribution) ลดลง แต่อัตราการขจัดยาออกจากร่างกาย (Elimination) ลดลง การตอบสนองตอ่ ยาอาจจะไมเ่ ปลย่ี นแปลง ซงึ่ อาจจะสง่ ผลทางคลนิ กิ เพม่ิ ขนึ้ แมว้ า่ จะปรบั ยาในผสู้ งู อายุ จะสง่ ผลทางคลนิ กิ ใน คนไข้ ยาบางชนดิ อาจจะมผี ลตอ่ ระบบประสาทสว่ นกลาง ทา ใหผ้ ปู่ ว่ ยงว่ งซมึ หรอื มอี าการ Hallucination ได้ จงึ ควรเปลยี่ นยา เพอื่ ใหผ้ ปู้ ว่ ยปลอดภยั
ปัญหาการใช้ยาท่ีพบได้บ่อย คือ
1. Polypharmacy เนื่องจากมีการใช้ยาหลายชนิด
2. Adverse Drug Reactions (ADR) มี 2 ชนิด คือ Type I เป็นผลที่เกิดจากฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของยา ท่ีมีผลต่อ Organ function ท่ี สามารถปอ้ งกนั ได้ ใหเ้ ฝา้ ระวงั อาการไมพ่ งึ ประสงค์ เชน่ อาจจะปรบั ลดขนาดยา หรอื เลยี่ งไปใชย้ าอน่ื และ Type II ซงึ่ เปน็ ปฏกิ ริ ยิ าภมู แิ พข้ องรา่ งกาย ในผู้ป่วยที่มีความไวต่อยานั้น
3. Drug Interaction ระวัง enzyme inhibitor. Enzyme inducer
4. Non-adherence ผู้ป่วยบางรายไม่สามารถใช้ยาตามท่ีแพทย์แนะนา ให้ถามผู้ป่วยถึงเหตุผลด้วย
เคร่ืองมือท่ีใช้ คัดกรอง (Screening)
การใช้ยาให้เหมาะสมในผู้สูงอายุ ซ่ึงจัดทาขึ้นเป็นแนวทางการใช้ยาในผู้สูงอายุเครื่องมือน้ี พัฒนาโดย American Geriatrics Society เป็น Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults
1. START เป็นยาในกลุ่มที่ผู้ป่วยมีความจาเป็นต้องใช้ยานั้น เช่น ยา Wafarin, Aspirin Antihypertensive, β - blocker เป็นต้น
2. STOP เป็นการใช้ยาในกลุ่มที่อาจจะไม่เหมาะสมในผู้ป่วยรายนั้นๆ ก็ต้องหยุดการใช้ยา เช่น ยาโรคหัวใจและหลอดเลือด หรือยาที่มีผล ต่อประสาทส่วนกลาง
250 สถาบันรับรองคุณภาพสถานพยาบาล (องค์การมหาชน)
