Page 18 - isgaldebursa

16 Ekim 1922 günü Atatürk'ü bekleyen Bursalılar
Sonuç şice yakılmasının asla karşılıksız kal- 3 Gnkur. ATASE Arşivi, Kls. 2151, Dos.
mayacağını bütün dünyaya duyurdu H-14, Fih. 2-26.
Bekir Sami Bey’in 56'ncı Fırka Komu-
ve bu konudaki kararlılığını çok net 4 Operatör Emin (Erkul)’in Milli Mücadele
tanı olarak şehre gelmesinden sonra
bir üslupla ifade etti. Türk birlikleri, Hatıraları, Vakit, 30 Mart 1954. Bu gün-
Bursa, isyan bölgesi olmaktan çıktı ve
şehrin hasar görmemesi için Yunan- lerde Bursa Kütahya’dan Eskişehir’den,
Kurtuluş Mücadelesinde önemli bir
lıların top atışlarına piyade ateşiyle Yenişehir ve İnegöl’den kafileler halinde
stratejik nokta haline geldi. Ama daha
karşılık vermek zorunda kaldı. Bur- gelen Rumların toplanma merkezi olmuş-
sonra şehrin işgal edilmesi, Türkiye
sa kuzeyden de kuşatılarak Yunan tu. Bunlar Bursa’daki Rum ve Ermenilerle
Büyük Millet Meclisi’nde büyük tar-
birliklerinin bir an önce canlarını birleşip Mudanya’ya, oradan da Yunanis-
tışmalara neden oldu. Ulusal Kurtuluş
kurtarma telaşına düşmeleri sağlandı. tan’a göç ediyorlardı. H. Âbidin, Tarihte
yolundaki çabaları asla unutulmaya-
Bu sırada Püskülsüz İsmail Çetesi de Ankara İstiklâl Harbi ve Bursa Hatıratı,
cak olan Bekir Sami Bey’in askerlik
Uludağ’dan inerek şehrin kurtuluş Sühulet Kütüphanesi (tarihsiz) s. 77.
mesleğinin sonunu getirdi. Ankara
mücadelesine katkıda bulundu. An-
bu olayı, Meclis kürsüsüne siyah örtü 5 Anadolu’dan göçen Rumlar için Dünya
cak Bursa’nın en az hasarla kurtarıl-
örterek protesto etti. Bu örtü şehrin Kızılhaç Teşkilâtı, Milletler Cemiyeti, İngi-
masında belirleyici faktörün, Türkiye
kurtuluşuna kadar kürsüden kaldırıl- liz ve Amerikan yardım kurumlarınca kısa
Büyük Millet Meclisi’nin tutumu ve sürede önemli miktarda para toplanarak,
madı.
Türk ordusunun stratejik hamleleri
kış gelmeden büyük ölçüde göçmen so-
İşte Türkler için böylesine önemli olduğunu söyleyerek doğru bir sapta- runu halledilmiş oldu. B. N. Şimşir, İngiliz
olan Bursa’nın Kurtuluş Savaşı’nın ma yapmış oluruz. Belgeleri ila Sakarya’dan İzmir’e, 1921-
son günlerinde işgalci kuvvetler ta- 1922, 2. Basım, Bilgi Yayınları, İstanbul
rafından yakılması, tahrip edilmesi 1980, s. 382.
endişeleri başladı. Ancak Yunan kuv- Dipnotlar 6 Age, s. 380-381.
vetleri, Bursa’ya arzu ettikleri zararı Bu yazı, ilk olarak, Askeri Tarih Bül- 7 Milli Mücadele’de Bursa Mümtaz Şükrü
veremeden 10 Eylül akşamı şehri terk teni, Yıl: 25, Sayı: 49, Gnkur. ATASE
Eğilmez’in Hatıraları, Hazırlayan: İhsan
etmek zorunda kaldılar. Yayınları, Ankara 2000, künyeli dergide
Ilgar, 2. Baskı, Tercüman Tarih Yayınları,
yayımlanmıştır.
Bugünlerde Bursa’nın Yunan kuvvet- İstanbul 1981, s. 146-147. “Artık Yunan
leri tarafından yakılması durumu, 2 Hüdavendigâr Vilâyeti Salname-i askerleri Bursa’yı yakacaklarını sokakta
Müttefik devletleri endişelendirdi. Resmisi 1324, Matbaa-i Vilâyet, Bursa ilen ediyordu. Bir Yunan askeri Bursa’da
Bunun gerçekleşmemesi için çaba 1908, s. 606. N. Akgün, Son 100 Yılın kalmak isteyen bir Rum kadınına Bursa’yı
sarf etmeye başladılar. Ancak onları Bursa Olayları ve Anılarım, Ofset Mat- yakacaklarını, eğer kendisiyle gelmezse
ilgilendiren son derece kıymetli tarihi baacılık, Bursa 1994, s.26. 1909 yılında onunda Bursa ile birlikte yanacağı tehdi-
eserlere sahip olan şehrin yakılma- Hüdavendigâr Vilâyetinde 1.430.198 dinde bulunuyordu.” H. Âbidin, age, s. 78.
ması değil; Bursa’nın yakılmasının, Türk, 260.629 Gayr-i Müslim nüfus yaşa- 8 Age, s. 147-148.
Türkleri çileden çıkarıp; burada bulu- maktaydı. Daha ayrıntılı bir bilgi vermek 9 S. Ataman, Bursa Tarihçesi, 2. Baskı,
nan çok sayıda azınlığın can güvenli- gerekirse toplam 1.690.827 nüfusun Bursa Emek Basımevi, 1938, s. 15-16.
ğinin ortadan kalkacağı olasılığıydı. %85,76’sı Türk, %9,30’u Rum, %4,16’sı
Ermeni, %0,12’si Katolik, %0,07 Protes- 10 Bunların isimleri ve milletvekili olduk-
Milliyetçiler şehrin yakılmaması için tan, %0,26’sı Bulgar, %0,09’u Musevi, ları bölgeler: Nebizade Hamdi (Trabzon),
siyasi ve askeri alanda her türlü çaba- %0,09’u Kıptî, %0,02’si ecnebiydi. Hüda- Hakkı Hami ve Mehmet Şerif (Sinop),
yı gösterdiler. Önce 7 Eylül’de Türkiye vendigâr Vilâyeti Salname-i Resmisi 1325, Operatör Emin (Bursa), Haydar (Van),
Büyük Millet Meclisi, Bursa’nın vah- Matbaa-i Vilâyet, Bursa 1325, s.252. Nuri (Bolu), Ali Vefa (Mersin), Mustafa