Page 97 - isgaldebursa
P. 97

fesleğenler... Yol kenarlarında, pencerelerde onlara alkış tutanlar... (...) O
                                            gün  Bursa’nın  yüzü  gülüyordu...  İki  ay  sonra  Yunan  işgaline
                                            uğrayacağından habersiz... Koca çınarlar, ata yadigârı ağaçlar gülüyordu.
                                            Ve Bursa camileri o gün Kuva-yı Milliyecilerle dolup taşıyordu” (Çokum,
                                            1993: 134-135)
                                                   Bursa’da  Kuva-yı  Milliye  mensuplarına  gösterilen  sevgi  bu
                                            askerlere cephede manevi güç kaynağı olur. Bu romanda cephe gerisinden
                                            de  söz  edilerek,  cephe  ile  cephenin  arkası  arasında  bağlantı  kurulmuştur.
                                            Modern eserlerde işkence edebiyatıyla yetinilmediği, ıstırapların arka planı
                                            üzerinde de durulduğu görülmektedir. İki ay sonra Bursa işgal edilir. İşgal
                                            üzerine  yakın  kasabalardaki  yerli  Rumlar  gerçek  yüzlerini  göstermeye,
                                            düşmanla  işbirliği  yapmaya  başlarlar.  İşgal,  çevre  köy  ve  kasabalardaki
                                            kadınları  harekete  geçirir.  Kendilerinin  de  bir  şeyler  yapması  gerektiğine
                                            inanırlar.  Romandaki  Ayşe  Ana,  kadınlar  olmadan  bu  savaşın
                                            kazanılamayacağına inanmıştır. Pek çok kadına bu düşüncesini telkin eder.
                                            Onlara  cephe  gerisinde  önemli  işler  yükler.  Düşman  Bursa  ve  Uşak
                                            üzerinden  taarruza  geçmiştir.  Müftünün  ifadesiyle  “düşman  İzmir’den
                                            Bursa’ya kadar karınca gibi”dir. Gelen haberler Yunanlıların Bursa’da çok
                                            mezalim yaptığı şeklindedir. Bu zulümler; saf, temiz kalpli, düşmana bile
                                                               7
                                            asla  kin  beslemeyen ,  hatta  zor  anında  cephede  bile  düşmanın  yardımına
                                                 8
                                            koşan  Anadolu insanını şaşkına çevirir:

                                            7    Bursa  Vilâyetinde  Yunan  Fecayii'ndeki,  gece  yarısı  araba  bulmak  bahanesiyle
                                               Yunanlıların  evden  çıkardığı  kocasının  nasıl  öldürüldüğünü  anlatan  kadının  hareketi
                                               Türk  milletinin  kinden  ne  kadar  uzak  olduğunu  göstermektedir.  Kadın  Yunanlıların
                                               götürdüğü  kocasını  takip  etmiş,  bunun  üzerine  adamı  eve  geri  getirmişlerdir.  Kadın
                                               Yunanlılara  kahve  pişirmeyi  teklif  eder.  Bu  teklif,  kocasının  öldürülmek  üzere
                                               götürüldüğünü hissetse de onu kurtarmış olmanın verdiği rahatlıkla evindeki yabancıyı
                                               misafir  olarak  gördüğünü  ve  ikramda  bulunmak  istediğini  göstermektedir.  Ancak
                                               Yunanlılar Hasanköy'ün muhtarı olan bu şahısı öldürür. Halide Edib de Türk'ün Ateşle
                                               İmtihanı'nda  bahçesinde  karnı  süngüyle  delinmiş  gebe  bir  kadının  ölüsünü  bulan  bir
                                               kadının  kendisine  "Ama  ben  gene  de  Rumların  linç  edilmesine  dayanamıyorum.  Biz
                                               Müslümanız. İntikam ve zulüm bize yakışmaz" dediğini nakleder (Halide Edib Adıvar,
                                               Türk'ün Ateşle İmtihanı, Atlas Kitabevi, İstanbul, 1994, s.250).
                                            8    Reşat  Nuri  Güntekin'in  Mehmetçik  adlı  romanında  Çanakkale'de  yaralanan  ve  ayağı
                                               sakat  kaldığı  için  hastahanede  görev  yapan  Mehmetçiğin,  hasta  bir  İngiliz  esiri
                                               hastahaneye  götürürken  sergilediği  davranış  bunun  en  anlamlı  örneğidir.  Aslında  bu
                                               Mehmetçik,  bütün  İngilizler'e  düşmandır.  Eline  fırsat  geçse  hepsini  "kör  işkenbeci
                                               bıçağıyla"  doğrayacaktır.  Ancak  İngiliz  esir  yürüyemeyince  biraz  söylenir  ve  sakat
                                               ayağına  rağmen  onu  sırtına  alarak  hastahaneye  taşır  ("Mehmetçik",  Hayat,  nr.13,  24
                                               Şubat  1927,  s.258-  259;  Atatürk  Devri  Türk  Edebiyatı,  haz.  Mehmet  Kaplan  -  İnci
                                               Enginün- Zeynep Kerman-Necat Birinci - Abdullah Uçman, Kültür ve Turizm Bakanlığı
                                               Yayınları,  Ankara,  1981,  s.426-  431;  bkz.  İnci  Enginün,  "Çanakkale  Savaşı'nın
                                               Edebiyata  Aksi",  Türklük  Araştırmaları  Dergisi, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat
                                               Fakültesi Yayınları, S 2,1986, T.T.K. Basımevi, İstanbul, 1987, s.121- 122

                                            342
   92   93   94   95   96   97   98   99   100   101   102