Page 209 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

Con ñöôøng xuaát döông cuûa ñoàng chí Traàn Phuù qua ñòa baøn thaønh phoá Moùng Caùi .209

cũng đến được Giếng Guốc (nay thuộc khu vực gần ngã ba Sầu) và dừng lại ở một hàng
nước ven đường.

Từ Giếng Guốc, đoàn lại tiếp tục cuộc hành trình và rẽ vào một con đường nhỏ về phía
tay phải. Đi chừng 2 cây số thì đến xóm Pồ Hển (nay là khu 1 phường Hải Hòa, gần khu
vực trụ sở Ủy ban nhân dân phường Hải Hoà). Đến đây, đồng chí Lê Duy Điếm quên mất

đường đi ra biên giới. Anh bảo các đồng chí ngồi chờ để mình đi dò đường. Trong lúc mọi
người đang ngồi chờ thì có một người Hán đi lại và hỏi “Các ông đi đâu mà lại đến đây?”.
Các đồng chí trả lời: “Nhân dịp nghỉ hè chúng tôi rủ nhau đi Móng Cái chơi”. Ngồi đợi
hơn một tiếng đồng hồ thì thấy có một người ăn mặc quần áo cựu binh đến hỏi chuyện
một cách tò mò rồi bỏ đi với một vẻ khả nghi. Trần Phú liền hội ý với anh em để chuẩn
bị kế hoạch đối phó một khi có chuyện không may xảy đến. Mọi người đều đồng ý không
nên ngồi đợi ở chỗ này nữa, cứ chiếu theo phương Bắc tìm đường ra biên giới, nếu bị địch
đuổi theo thì phải quăng hết cặp và vali để chạy cho dễ. Các đồng chí vừa đi khỏi xóm
Pồ Hển thì đồng chí Lê Duy Điếm cũng vừa quay trở lại và cho biết là đã tìm thấy đường
ra biên giới. Đi được một quãng thì các đồng chí thấy một toán lính từ đằng xa chạy lại.

Ngay lập tức mọi người làm kế hoạch đã bàn, bỏ hết cặp và vali để chạy thoát thân. Khi
mọi người chạy lên đến đỉnh đồi Phổ Xíu Lẻng (nay là đồi Trần Phú) thì nhìn thấy dòng
sông biên giới hiện lên trước mặt. Đồng chí Quảng và đồng chí Lợi là 2 người khoẻ nhất
trong đoàn được bố trí dừng lại trên bờ sông để đối phó với bọn lính. Sáu đồng chí lội ra
đến giữa sông nước sâu lút ngang cổ thì vừa hay gặp một chiếc đò từ bờ sông bên kia chèo
sang để đón các đồng chí sang bên kia sông. Trong lúc vội vàng chiếc đò bị lật, hai đồng

chí Quảng và Lợi đã lội ra và lật chiếc đò lên. Mọi người cùng xúm lại để tát nước, sau đó
chiếc đò đã đưa 8 đồng chí vượt qua biên giới. Sang đến bờ sông bên kia các đồng chí quay
nhìn về Tổ quốc thì thấy 2 đồng chí Phiệt và Tùng đã bị lính bắt. Chiếc đò cứu nguy cho
8 đồng chí hôm đó do người thanh niên tên Đỗ Đức Nghiệp 21 tuổi, con trai của ông Cộc
(Đỗ Phát Khang) chèo sang. Gia đình ông Cộc là người Việt Nam và là cơ sở cách mạng
của ta. Các đồng chí trong đoàn xuất dương lên nhà ông Cộc ở ngay cạnh bến đò Nà Sáo

Tù trên bờ sông Bắc Luân, được ông bà Cộc và con đón tiếp rất niềm nở.

Tại cơ quan liên lạc ở biên giới, các đồng chí Lê Quảng Đạt tức Hoàng Cao đóng vai
một sĩ quan trong quân đội chính phủ Trung Quốc hồi đó, đã đưa các đoàn xuất dương
từ nhà ông Cộc đến trại lính ở Tiêu Lâu Lĩnh nằm trên một ngọn đồi ngay cạnh thị trấn
Đông Hưng và nằm trên bờ sông Bắc Luân. Hôm sau, đoàn xuất dương di chuyển đến
khách sạn Thuận Hưng Lâu cùng một đường phố với khách sạn Đông Hưng Lâu và lưu
trú ở đây trong vài ngày. Sau đó, đoàn tiếp nhận thêm 2 đồng chí vừa mới từ trong nước
sang là Nguyễn Công Thu và Nguyễn Danh Thọ. Thu và Thọ đi trong một đoàn xuất

dương, đi sau đoàn của Trần Phú mấy ngày. Khi tàu thủy đỗ ở bến Mũi Ngọc, Thu và
Thọ đã xuống thuyền đi ngược sông Ka Long lên thị trấn Móng Cái. Thuyền vừa cập bến
thì trời đổ mưa rất to, bọn cảnh sát đều chạy vào trong sở cẩm để trú mưa. Thu và Thọ
nhân lúc bọn chúng sơ hở đã rủ nhau chạy qua cầu Bắc Luân sang Đông Hưng vô sự.

Đầu tháng 8/1926, Trần Phú và các đồng chí trong đoàn đặt chân tới Quảng Châu.