Page 26 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

26. THAØNH UÛY MOÙNG CAÙI

TRẦN PHÚ VỚI MÓNG CÁI

@ PGS.TS. Trần Đức Cường
Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam

óng Cái thuộc tỉnh Quảng Ninh là một Thành phố thơ mộng nằm bên bờ sông
Ka Long giáp biên giới với Trung Quốc. Móng Cái cũng là một địa phương
Mmang đến dấu ấn đậm nét về văn hóa và lịch sử trong quá trình dựng nước và
giữ nước của dân tộc Việt Nam. Móng Cái là cửa ngõ phía đầu vùng Đông Bắc của Tổ
quốc. Ngay từ thế kỷ XI, trong cuộc kháng chiến chống quân Tống xâm lược, thực hiện

chủ trương “Tiên phát chế nhân”, Lý Thường Kiệt đã từ đây tiến quân tiêu diệt quân
Tống đang chuẩn bị tiến công xâm lược ở Châu Khâm, Châu Liêm. Móng Cái cũng là
nơi có nhiều trận chiến quan trọng của quân dân ta thời Trần chống quân xâm lược Mông -
Nguyên ở thế kỷ XIII. Khi Pháp xâm lược Việt Nam, quân dân Móng Cái cũng hăng hái

đánh quân xâm lược, nổi tiếng nhất là trận tiến công ngày 27/11/1886 diệt tên quan
Haitee và 24 lính Pháp. Móng Cái cũng là nơi các nhà yêu nước Phan Bội Châu, Nguyễn
Thượng Hiền xây dựng cơ sở cho tổ chức yêu nước Việt Nam Quang Phục Hội...

Trong thời kỳ Pháp thuộc, Móng Cái là một Châu thuộc phủ Hải Ninh , thấy rõ tầm
(1)
quan trọng về an ninh của Móng Cái đối với cả vùng núi phía Bắc, ngày 20/8/1891, phủ
Toàn quyền Pháp ra nghị định tách phủ Hải Ninh khỏi tỉnh Quảng Yên, lập khu quân

sự Móng Cái (Khu quân sự Móng Cái cùng với khu quân sự Phả Lại và khu quân sự Thái
Nguyên nằm trong Đạo quan binh thứ nhất, một trong bốn Đạo quan binh ở Bắc Kỳ ).
(2)
Trong phong trào cách mạng từ thập kỷ 2 của thế kỷ XX, Móng Cái với đường biên giới
với Trung Quôc dài đến 70km, chủ yếu qua hai con sông Ka Long và Bắc Luân... là điểm
xuất phát của những chiến sĩ cách mạng từ trong nước sang các trung tâm cách mạng ở
Trung Quốc để được huấn luyện về chính trị và xây dựng lực lượng.

Thấy rõ lợi thế đó, khi từ Liên Xô sang Trung Quốc dưới danh nghĩa là cố vấn của
phái đoàn cố vấn của chính phủ Liên Xô đóng ở Quảng Châu, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc

tổ chức Thanh niên Cộng sản Đoàn vào tháng 02/1925, thành lập Hội Việt Nam Cách
mạng Thanh niên tháng 6/1925 và xây dựng một chương trình công tác là tổ chức cho
những người yêu nước Việt Nam sang Quảng Châu để huấn luyện chính trị về con đường
cứu nước giải phóng dân tộc theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, lôi cuốn thanh
niên từ trong nước sang, huấn luyện xong lại cử họ về nước hoạt động, tuyên truyền cách

mạng. Từ kết quả huấn luyện, đào tạo, sẽ lập một tổ chức cách mạng của thanh niên,

(1) Nguyễn Quang Ân, Thành lập và thay đổi địa danh, địa giới đơn vị hành chính trong lịch sử Việt Nam,
tập 1, Từ thời Hùng Vương đến tháng 4/1975, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2024, Tr.259.
(2) Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh, Địa chí Quảng Ninh, NXB Thế giới, Hà Nội, 2001, t.1,
Tr.24,25.