Page 28 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

28. THAØNH UÛY MOÙNG CAÙI

Để nhân danh là đoàn đại biểu của một đảng, Hội Hưng Nam được đổi tên là Việt
Nam Cách mạng Đảng, nội dung và chương trình hành động vẫn như cũ .
(1)
Cùng đi Quảng Châu với đoàn của Việt Nam Cách mạng Đảng còn một số thanh niên
yêu nước khác do Lê Duy Điếm lựa chọn. Vì vậy, toàn đoàn gồm 10 thành viên do Trần
Phú dẫn đầu. Theo kết quả nghiên cứu của Đoàn khảo sát con đường ra nước ngoài của
Trần Phú hồi tháng 7/1926 “ của Hội đồng khoa học của Viện Bảo tàng Cách mạng Việt
Nam tổ chức, 9 đồng chí cùng đi với Trần Phú có: “ Lê Duy Điếm, Nguyễn Văn Đắc,
Nguyễn Văn Khang, Hoàng Văn Tùng, Tôn Quang Phiệt, Nguyễn Văn Lợi, Phan Trọng

Bình, Phan Trọng Quảng, Nguyễn Ngọc Ba” .
(2)
Đoàn chia làm 3 tốp xuất phát từ hai nơi: ga Vinh và ga Thanh Hóa. Ngày 13/7/1926
gặp nhau tại khách sạn Nam Lai trước ga Hàng Cỏ, Hà Nội. Ngày 15/7, Đoàn đi xe lửa
xuống Hải Phòng, đến chiều ngày 16/7, cả đoàn được phân tán thành 3 nhóm, xuống tàu
thủy mang tên Imơrốt đi Hải Ninh để tìm cách sang Quảng Châu. Sáng ngày 17/7, đoàn
tới Mũi Ngọc rồi đến Móng Cái với danh nghĩa đi du lịch. Đoàn đã vượt qua quãng đường

từ Mũi Ngọc đến Móng Cái, qua xóm nhỏ Pồ Hển. Đoàn đã vượt qua sông Bắc Luân, được
cơ sở cách mạng ra đón. Tám trong số mười thành viên trong Đoàn đã vượt qua được biên
giới. Trong lúc vượt biên giới, hai đồng chí là Tôn Quang Phiệt và Hoàng Văn Tùng bị
lính Tây bắt lại. Như vậy, Đoàn đại biểu 3 người của Việt Nam Cách mạng Đảng, chỉ có
một mình Trần Phú đi thoát .
(3)
Sang đến Trung Quốc, Đoàn của Trần Phú gồm 8 người được một gia đình Việt kiều
giúp đỡ và đường dây liên lạc của Tổng bộ Thanh niên hướng dẫn về đến trụ sở của
Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên trên đường Văn Minh, thành phố Quảng Châu
an toàn. Tại đây, Trần Phú được dự một lớp huấn luyện chính trị. Đây là khóa học thứ
hai, có 15 người học trong thời gian gần hai tháng vào tháng 9 và tháng 10/1926. Trần
Phú được Nguyễn Ái Quốc đặt tên là Lý Quý và được nghe các bài giảng gồm nội dung
cơ bản như: Cách mạng là gì? Chính thể quân chủ lập hiến, đại nghị, ủy viên chế, chủ
nghĩa Cộng sản, các tổ chức quốc tế gồm Quốc tế thứ nhất, Quốc tế thứ hai, Quốc tế thứ
ba, các tổ chức công nhân, phụ nữ, cứu tế đỏ, các hình thức và phương pháp tổ chức của
Đảng Cộng sản, Công hội, Nông hội, Phụ nữ, Thanh niên, Hợp tác xã... Công tác bí mật,
các hình thức tuyên truyền và cổ động cách mạng, căn cứ vào kết quả học tập và nguyện
vọng, Trần Phú và một số bạn cùng lớp cũng được kết nạp vào Thanh niên Cộng sản
Đoàn. Sau khi kết thúc lớp học, Trần Phú được Tổng bộ Thanh niên phân công về Trung

kỳ cùng với Nguyễn Ngọc Ba tham gia xây dựng và phát triển cơ sở Hội. Sau đó, Trần
Phú quay trở lại Quảng Châu. Nhận thấy Trần Phú là một học viên thông minh, đầy
nhiệt tình cách mạng, Nguyễn Ái Quốc quyết định cử Trần Phú đi Liên Xô học trường

(1) Theo “Tân Việt Cách mạng Đảng 1925 - 1930, nhà nghiên cứu chính trị và Tổng nhà mật thám phủ toàn
quyền Đông Dương biên tập, xuất bản năm 1933, t. 1, Tr.15
Trích dẫn theo: chương trình viết tiểu sử của các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Trần Phú - tiểu
sử . NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2007,Tr.44
(2) “Khảo sát con đường ra nước ngoài hoạt động cách mạng của Trần Phú, hồi tháng 7/1926”, báo cáo ngày
28/3/1964 của Đào Duy Kỳ, tài liệu lưu trữ Bảo tàng cách mạng Việt Nam.
(3) Chương trình viết tiểu sử các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Trần Phú Tiểu sử, Sđd, tr.47.