Page 55 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)
P. 55
Con ñöôøng xuaát döông cuûa ñoàng chí Traàn Phuù qua ñòa baøn thaønh phoá Moùng Caùi .55
Các đồng chí Trung Quốc cho biết gia đình họ Đỗ là người Việt và đã trở về quê bên Móng
Cái vào khoảng năm 1959 - 1960.
Ngày 03 và 04/12/1963, Đoàn khảo sát đến thăm gia đình họ Đỗ ở ba nơi: nhà người
con cả là Đỗ Đức Nghiệp, nhà người con thứ là Đỗ Đức Phương và mảnh đất quê hương
của ông Đỗ Phát Khang (tức ông Cộc) người trông nom trạm liên lạc ở bến đò Nà Sáo Tù.
Trước khi kết thúc khảo sát về Hà Nội, Đoàn đã giới thiệu những đóng góp cho cách
mạng của gia đình họ Đỗ với Tỉnh ủy Hải Ninh, báo cáo kết quả cuộc khảo sát với Tỉnh
ủy và toàn thể cán bộ các cơ quan trong tỉnh.
Ngày 06/12/1963, Đoàn rời Hải Ninh về Hà Nội kết thúc cuộc khảo sát con đường xuất
dương của nhóm thanh niên Việt Nam yêu nước năm 1926. Cuộc khảo sát đã dựng lại
được cuộc hành trình của sự kiện lịch sử năm 1926.
Sau đây là những nét chính của cuộc hành trình đó:
Năm 1925, sau khi thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tại Quảng Châu,
Nguyễn Ái Quốc bàn với Tổng bộ xây dựng các đường liên lạc giữa Tổng bộ với trong nước
để đưa đón cán bộ đi về, chuyển nhận tài liệu sách báo. Đồng thời cử người về nước tìm
chọn những thanh niên có chí khí đưa sang Quảng Châu để được trực tiếp huấn luyện
chính trị và phương pháp hoạt động cách mạng rồi trở về gây dựng cơ sở trong nước.
Năm 1926, Nguyễn Lương Bằng được giao nhiệm vụ đảm nhận đường dây liên lạc bằng
đường biển Hồng Kông - Hải Phòng. Lê Hữu Lập về Nam Định tìm gặp Đinh Chương
Dương cùng nhóm học sinh trường Thành Chung quê Nam Định, Thái Bình, Thanh Hóa;
Hồ Tùng Mậu đi Đông Bắc Thái Lan tìm gặp cụ Đặng Thúc Hứa và các Việt kiều yêu
nước; Lê Duy Điếm (Lê Lợi) được cử về Nghệ An liên lạc với nhóm Phục Việt của Trần
Phú, Tôn Quang Phiệt... để tìm chọn người đưa sang Quảng Châu dự lớp huấn luyện.
Giữa năm 1926, về đến Vinh, Lê Duy Điếm trực tiếp gặp gỡ 5 thanh niên trí thức yêu
nước trong tổ chức Hưng Nam của cụ Giải nguyên Lê Huân là Trần Phú, Tôn Quang
Phiệt, Nguyễn Văn Lợi, Nguyễn Ngọc Ba và Hoàng Văn Tùng. Tiếp đó, tại Vinh, Vương
Thúc Oánh giới thiệu với Lê Duy Điếm 2 người nữa là Phan Trọng Bình và Phan Trọng
Quảng. Đồng thời, Nguyễn Văn Lộc (Hoàng Lùn) cũng giới thiệu thêm Nguyễn Văn Đắc
và Nguyễn Văn Khang.
Tháng 7/1926, đoàn xuất dương do Lê Duy Điếm tổ chức và dẫn đường khởi hành
sang Quảng Châu. Đoàn gồm 10 người: Lê Duy Điếm, Trần Phú, Tôn Quang Phiệt, Phan
Trọng Bình, Phan Trọng Quảng, Nguyễn Ngọc Ba, Nguyễn Văn Lợi, Hoàng Văn Tùng,
Nguyễn Văn Đắc và Nguyễn Văn Khang.
Thượng tuần tháng 7, đoàn lên đường, chia làm ba tốp, xuất phát từ hai nơi: ga xe
lửa Vinh và ga Thanh Hóa. Ngày 13/7/1926, cả đoàn gặp nhau tại khách sạn Nam Lai,
số 95, phố Hàng Lọng, trước cửa ga Hàng Cỏ (tháng 02/1964, ông Đào Duy Kỳ cùng 02
ông Tôn Quang Phiệt và Phan Trọng Bình tìm đến khách sạn Nam Lai. Ngôi nhà cũ
ba tầng của khách sạn vẫn còn nhưng đang được tu sửa, lúc đó mang biển số nhà 107,
đường Nam Bộ, nay là đường Lê Duẩn). Riêng Nguyễn Văn Đắc và Nguyễn Văn Khang
