Page 91 - Ky yeu Hoi thao khoa hoc Con duong... (21x29)

Con ñöôøng xuaát döông cuûa ñoàng chí Traàn Phuù qua ñòa baøn thaønh phoá Moùng Caùi .91

Theo tư liệu lưu giữ, năm 1925, sau khi thành lập Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh
niên tại Quảng Châu. Đồng chí Nguyễn Ái Quốc bàn với Tổng bộ xây dựng các đường
liên lạc giữa Tổng bộ với trong nước để đưa đón cán bộ đi về, chuyển nhận tài liệu sách

báo. Đồng thời cử người về nước tìm chọn những thanh niên có chí khí đưa sang Quảng
Châu để được trực tiếp huấn luyện chính trị và phương pháp hoạt động cách mạng rồi
trở về gây dựng cơ sở trong nước.

Năm 1926, Nguyễn Lương Bằng được giao nhiệm vụ đảm nhận đường dây liên lạc
bằng đường biển tuyến Hồng Kông - Hải Phòng. Lê Duy Điếm (Lê Lợi) được cử về Nghệ
An liên lạc với nhóm Phục Việt của Trần Phú, Tôn Quang Phiệt; Lê Hữu Lập về Nam
Định tìm gặp Đinh Chương Dương cùng nhóm học sinh trường Thành Chung quê Nam

Định, Thái Bình, Thanh Hoá; Hồ Tùng Mậu đi Đông Bắc Thái Lan tìm gặp cụ Đặng
Thúc Hứa và các Việt kiều yêu nước... để tìm chọn người đưa sang Quảng Châu dự lớp
huấn luyện.

Sau một thời gian chuẩn bị, ngày 26/11/1963, Hội đồng khoa học của Bảo tàng Cách
mạng Việt Nam đã tổ chức Đoàn khảo sát rời Hà Nội lên đường đến Móng Cái.

Sau mấy buổi tiếp xúc với các đồng chí lãnh đạo Đảng và chính quyền ở Hải Ninh,
Đoàn đã cùng cán bộ phụ trách các ngành ở địa phương nghe ba vị lão thành cách mạng
cùng đi trong đoàn với đồng chí Trần Phú là Phan Trọng Bình, Phan Trọng Quảng và

Nguyễn Ngọc Ba đã lần lượt kể lại toàn bộ cuộc hành trình từ Nghệ An và Thanh Hoá
ra đến Quảng Châu (Trung Quốc) cùng những ngày dự lớp huấn luyện chính trị do đồng
chí Nguyễn Ái Quốc giảng dạy, nội dung các bài học, bài giảng của lớp và sinh hoạt của
các học viên ở Quảng Châu...

Tiếp theo, ngày 30 và 31/11/1963 Đoàn khảo sát cùng một số cán bộ phụ trách Ban
nghiên cứu lịch sử Đảng Hải Ninh, Ty Văn hoá Hải Ninh đi lại quãng đường từ bến tàu
Mũi Ngọc đến bến đò Nà Sáo Tù bên bờ sông Bắc Luân nơi phân chia biên giới giữa hai

nước Việt - Trung. Ngày 01 và 02/12/1063, Đoàn được Tỉnh ủy Hải Ninh giới thiệu sang
Đông Hưng (Trung Quốc). Đồng chí Triệu Vinh, Bí thư Huyện ủy kiêm Chủ tịch huyện
Đông Hưng đã đón tiếp và hướng dẫn Đoàn đi tìm lại một số di tích lịch sử có liên quan
đến cuộc hành trình của đoàn xuất dương năm 1926 như: Trại lính cũ ở Tiêu Lâu Lĩnh,
khách sạn mà đoàn xuất dương đã ở để chờ đi Quảng Châu, bến thuyền đi Bắc Hải. Trại
lính cũ và bến thuyền đã tìm thấy ngay, còn khách sạn thì tìm suốt hai buổi mà không

thấy. Khách sạn này tên là Thuận Hưng Lâu chứ không phải là Hồng Sinh như có đồng
chí đã nhớ lầm. Sau đó, Đoàn khảo sát đã tìm đến bến đò Nà Sáo Tù bên phía Trung
Quốc, thăm mảnh đất cũ của gia đình họ Đỗ nơi đặt trạm liên lạc đón đoàn xuất dương
năm 1926. Các đồng chí Trung Quốc cho biết gia đình họ Đỗ là người Việt và đã trở về
quê bên Móng Cái vào khoảng năm 1959 - 1960. Ngày 03 và 04/12/1963, Đoàn khảo sát

đến thăm gia đình họ Đỗ ở 3 nơi: nhà người con cả là Đỗ Đức Nghiệp, nhà người con thứ
là Đỗ Đức Phương, và mảnh đất quê hương của ông Đỗ Phát Khang (tức ông Cộc) người
trông nom trạm liên lạc ở bến đò Nà Sáo Tù.