Page 102 - بولتن خبری الکترونیکی اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان - مردادماه 1401
P. 102
اداره ارتباطات و اطلاع رسانی راه و شهرسازی اصفهان
خبرگزاری دانشجویان ایران :تلاش برای مجوز تخریب بافت تاریخی خمینی شهر!
ایسنا 12:21 -شنبه 2۰مرداد 1۰۱1
خمینی شهر یکی از قدیمی ترین سکونت گاه های مجاور اصفهان واقع در منطقه تاریخی ماربین است.
سیروس شفقی در کتاب خود به نام جغرافیای اصفهان معتقد است که مقارن کوچ عده ای از ساکنان
منطقه اصفهان در نیمه دوم هزاره چهارم ،قبل از میلاد مسیح ،آبادی های کوچکی در محل فعلی شهر
اصفهان و سرتاسر زاینده رود وجود داشته که با آمدن عده ای از شمال به فلات مرکزی ،بر جمعیت آن ها افزوده شد و محل
های جدیدی به وجود آمده است؛ بر این اساس می توان قدمت اولین کانون های جمعیتی این خطه را به دوران قبل از اسلام
مربوط دانست.
این شهر را در گذشته به نام سدژ یا سده می شناختند .منطقه ای بسیار حاصلخیز ،با قنات ها و جوی های قدیمی و پرآب.
برخی نویسندگان معتقدند که در دوره ساسانیان سه دژ به نام های گاردژ ،دیمیردژ و کهندژ در این شهر وجود داشته است که
به همین دلیل این شهر را سده به معنای سه دژ نامیده اند .سده در ابتدا شامل سه بخش به نام های فروشان (پریشان یا پروشان
یا پرشون) ،خوزان (خیزون) و ورنوسفادران (بن اسفون) بوده است .هسته های تاریخی این شهر جوی بازارهای منحصربه فردی
داشته که محل دادوستد مایحتاج مردم به صورت ثابت و هفتگی بوده و تا امروز نیز این بازارها فعالیت خود را ادامه داده اند؛
دوشنبه بازار در فروشان ،پنجشنبه بازار در خوزان و چهارشنبه بازار در ورنوسفادران از آن جمله اند.
تصویر :1خمینی شهر بر اساس نقشه سال 13۰3
این بافت تاریخی در سده های گذشته همگام با سایر تحولات شهرسازی در ابتدای مشروطیت و آغاز مدرنیسم در شهرسازی،
دستخوش تغییرات دوران پهلوی اول قرار می گیرد و خیابان های صلیبی شکل دوران رضاشاه بر پیکره شهر نقش می اندازد،
خیابان هایی که امروزه با نام های ولیعصر ،بوعلی و امام خمینی شناخته می شوند .خیابان ولیعصر به موازات محور تاریخی
دوشنبه بازار و به فاصله 1۱۱متر از شمال آن احداث می شود که به مرورزمان ابتدا خدمات دولتی و سپس مغازه های جدید
بدنه خیابان را فراگرفته و بازار جدید سده ،در کنار بازار سنتی شهر شکل می گیرد .تحولات شهرسازی در دهه 5۱با احداث
رینگ ترافیکی جدید ،سرعت رشد ساخت وسازهای شهری را دوچندان می سازد .این رینگ شهری سه هسته تاریخی شهر را
دوباره می شکافد تا عبور اتومبیل را به هسته های تاریخی شهر سهل تر کند .این تغییر جدید با تحولات جمعیتی شهر نیز در
دهه 5۱و 6۱همراه شده و موجب توسعه افسارگسیخته بافت شهری در پهنه باغات تاریخی مابین هسته های سکونتگاهی می
شود.
در دهه 7۱با توجه به قوانین جدید و الزامات توسعه شهریِ برنامه ریزی شده ،طرح جامع خمینی شهر در سال 1376مصوب
شد که طرح تفصیلی آن در سال 1382به شهرداری ابلاغ می شود .متأسفانه این طرح های شهری در امتداد تخریب های
پیشین قرارگرفته و در فضای فکری دهه 7۱بدون در نظر گرفتن هرگونه ملاحظات شهرسازی در بافت های تاریخی تهیه و
تصویب شد .خیابان هایی همچون مرکزی ،خوزان ،بخشداری و درب محکمه از آن دست محورهایی هستند که به صورت شریانی
از مراکز تاریخی شهر عبور می کردند .اوج این افسوس را باید در زمان بازنگری طرح جامع در دهه ۰۱دید .زمانی که علی رغم
ابلاغ محدوده بافت تاریخی ،نه تنها این روند متوقف نشد بلکه خیابان های جدید دیگری بر پیکر این بافت تکه تکه شده ،تحمیل
1۱1
