Page 24 - Trinh bay huyen Quoc Oai

Phạm Tu đứng đầu các quan võ của triều đình. Năm Ất Sửu (545),
trong một trận giao chiến ác liệt với quân nhà Lương, Phạm Tu đã anh
dũng hy sinh.

Trải qua các triều đại phong kiến Việt Nam, thời kỳ nào Nhân
dân Quốc Oai cũng phát huy truyền thống của quê hương, tham gia
các phong trào yêu nước đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ chủ
quyền quốc gia.

Giữa thế kỷ XIX, nhà Nho nổi tiếng Cao Bá Quát bị triều đình nhà
Nguyễn điều về làm giáo thụ ở phủ Quốc Oai. Do căm ghét sự tham
tàn bạo ngược của vua quan nhà Nguyễn, ông đã vận động Nhân dân
đứng lên khởi nghĩa. Lịch sử ghi là khởi nghĩa Mỹ Lương năm 1854 .
(1)
Chưa đầy 30 năm sau cuộc khởi nghĩa Mỹ Lương, Nhân dân phủ
Quốc Oai tiếp tục hưởng ứng cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp
xâm lược do Tự So lãnh đạo . Trong số nghĩa quân của Tự So phần
(2)
lớn là người Quốc Oai, tiêu biểu có bà Nhu (Đào Thị Nhu) - một phụ
nữ dũng cảm, tài năng, người làng Gồ, xã Phượng Cách.

Ở Hòa Thạch, khi quân Pháp đô hộ, Nhân dân đã tham gia cuộc
khởi nghĩa của Tổng Kiêm (1909 - 1910), cùng Nhân dân Mông Hóa
tiến đánh lên tận Hòa Bình, thu nhiều vũ khí, đạn dược.

Vào những năm 1907 - 1908, phong trào yêu nước của các văn thân
sĩ phu lan truyền tới Quốc Oai. Tại Chùa Cả (xã Sài Sơn) và chùa Ngọc
Bài (xã Ngọc Liệp), các sĩ phu chịu ảnh hưởng trực tiếp của cụ Phan Bội
Châu đã về truyền bá chủ nghĩa yêu nước. Hình thức của tổ chức này là
thông qua các hội từ thiện để vận động, tuyên truyền trong Nhân dân
lòng yêu nước, ý chí chống ngoại xâm. Thông qua các hoạt động văn
hóa, nhiều tài liệu viết bằng chữ Nôm trên giấy bản được lưu truyền
trong Nhân dân. Trong các tài liệu, thường viết các bài thơ có tác dụng
giáo dục, hun đúc tinh thần yêu nước trong Nhân dân. Những hội từ
thiện này đều bị mật thám Pháp lùng sục, bắt giữ, ngăn cản tuyên
truyền. Song phong trào đã có ảnh hưởng nhất định đến tinh thần yêu
nước của người dân Quốc Oai trong những năm đầu thế kỷ XX.

(1) Viện Sử học, Lịch sử Việt Nam, tập 5, từ năm 1802 - 1858, Nxb. Khoa học
xã hội, Hà Nội, tr.556.
(2) Khi triều đình phong kiến chống thực dân Pháp xâm lược, Tự So được phong
làm Thương vụ quân sự; năm 1883 được phong làm Phòng binh tỉnh Sơn Tây.

24