Page 84 - Trinh bay huyen Quoc Oai

Ở Quốc Oai, trong và sau những ngày giành chính quyền thắng
lợi, khí thế cách mạng của Nhân dân lên rất cao. Nhưng ở cấp xã, trừ
những nơi có cơ sở cách mạng, còn đa số Mặt trận Việt Minh đều mới
được thành lập trong những ngày khởi nghĩa thì chưa được củng cố,
lực lượng cán bộ thì rất mỏng. Trong khi đó, chính quyền cách mạng
còn rất bỡ ngỡ, lúng túng trong công tác, đã phải lao vào giải quyết bao
công việc bề bộn, khó khăn, phức tạp. Về phía chính quyền cũ, trước
uy thế của cách mạng và khí thế áp đảo của quần chúng, nói chung từ
viên chức, lính cơ ở phủ đến hào lý dưới tổng, xã đều đã quy thuận và
tuân thủ mọi mệnh lệnh của Mặt trận Việt Minh. Nhưng với quyền
lợi giai cấp đã từng gắn bó với chế độ thực dân, phong kiến, với một
lực lượng không phải là nhỏ (phủ, ngoài tri phủ có thừa phái, thông
ngôn, nho lại, ký lục; tổng có chánh, phó tổng và đội ngũ tay sai; xã có
bộ máy hào lý ít nhất 5 - 7 người và tuần phiên), lại cắm sâu từ lâu
trên cả 10 tổng, 50 xã trong huyện, nên nay tuy đã bị tan rã, vẫn tìm
cách câu kết với nhau để chống phá cách mạng. Trước mắt, ở một số
nơi, một số tên cầm đầu trong hào lý cũ bị mất chức, mất quyền đã có
phản ứng hoặc gây khó dễ cho chính quyền cách mạng, nhưng trước
thái độ cứng rắn của cán bộ Việt Minh và được quần chúng ủng hộ,
những việc làm của chúng đều không đạt hiệu quả. Ở khu vực huyện
lỵ, còn có một số hoạt động nhằm kích động Nhân dân hoặc yêu sách
chính quyền, nhưng cũng đã được các đồng chí có trách nhiệm chính
ở huyện trực tiếp chỉ đạo giải quyết, nên không để xảy ra những hành
động chống phá trật tự cách mạng. Đáng chú ý là ở Sơn Lộ, trước ngày
Tổng khởi nghĩa, bọn Đại Việt ở đây do tên tổng Toàn cầm đầu đã có
âm mưu và hành động tiến đánh phủ đường trước Việt Minh, nhưng
không thực hiện được; sau ngày Tổng khởi nghĩa, chúng lại âm mưu
cướp chính quyền từ trong tay Việt Minh, đã cho tay chân đi móc nối
với bọn phản động, với những tên cường hào ở một số nơi trong huyện,
sắp đặt với nhau cả những chức vụ trong tương lai (!). Chúng còn lập
lực lượng vũ trang, tổ chức những vụ tống tiền, cướp của, giết người,
làm bạc giả, đe dọa khống chế quần chúng, lộ nguyên hình như một
ổ cướp có vũ trang nguy hiểm và hung bạo. Được Nhân dân giúp đỡ,
biết được bọn Quốc dân Đảng có cuộc tụ tập, họp hành tại Sơn Lộ, lực
lượng vũ trang liêm phóng của tỉnh, của huyện đã bao vây, tiến công
phá vỡ sào huyệt của chúng ở Sơn Lộ, bắt sống 10 tên, trong đó có cả
một số tên từ Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Yên tụ tập về đây .
(1)
(1) Theo “Lịch sử Đảng bộ Hà Tây” tập II (1945 - 1954), Tỉnh ủy Hà Tây, xuất
bản năm 1994, tr.16, 19.

84