Page 57 - Bulten86_NET23

Karbon Salımının
Makale bi, atmosferde biriken sera gazlarının duğu enerjinin yaklaşık olarak %87’lik kısmını fosil
yakıtlardan sağlamaktadır. Farklı enerji türle-
Çevreye Zararları Nelerdir?
rinin de farklı türlerde ve miktarlarda sera
Enerji
İklim değişikliğinin en temel sebe-
gazı salınımı olduğu bilinmektedir. “TUİK
kaynaklarının
2014 Sera Gazı Envanteri”ne göre 1990
(karbondioksit, metan, diazot monok-
yılında 132,5 milyon ton (CO eşdeğe-
tükenmesi,
2
rinde) iken 2014 yılında bu rakamın
sit, hidroflorokarbonlar, perflorokar-
küresel ısınmanın
340 milyon tona (CO eşdeğerinde)
bonlar, sülfür hekzaflorid gibi) yeryü-
2
artması, çevresel
zünün sıcaklık seviyesini artırmasıdır.
yılları arasında enerji sektörünün kar-
Atmosferdeki sera gazlarının oranı,
bon salınımı %156 artmıştır. Sera gazı
göstermesi; ülkeleri
1750’li yıllarda başlayan sanayi dev- çıkmıştır. Diğer bir ifade ile 1990-2014 kirliliğin artış
rimi sonrasında artmaya başlamış, miktarlarındaki önlenemez artış, tüm alternatif enerji
karbondioksit oranı %40’lık bir artış dünyayı bu konuda yeni politikalar ge-
göstererek 280 ppm’den 410 ppm’e liştirmeye mecbur bırakmıştır. kaynaklarına
ulaşmıştır. Bugün, iklim değişikliği Yenilenebilir enerji; kaynağı doğal olan, yöneltmiştir.
nedeniyle dünya ciddi bir tehlikey- kaynağın tükenme hızına oranla daha ça-
Karbon emisyonu, doğada oluşan le karşı karşıya kalmış durumdadır. buk bir şekilde kendini yenileyebilen ve tekrar
tekrar kullanılabilen enerji kaynağı olarak tanımla-
karbonun atmosfere salınmasını ifade Karbon salımını azaltmazsak, beslen- nabilmektedir. Bu enerji çeşitleri ise güneş, jeotermal, rüzgâr,
eder. Karbon emisyonu, çoğunlukla meden soluduğumuz havaya kadar, Şekil 1. İklim Değişikliği Kaynaklı hidrolik, dalga, hidrojen ve biokütledir. 2020 yılı sonu itibariy-
insan kaynaklı faaliyetlerin bir sonu- temel yaşam alanımıza dair hemen Değişimlere İlişkin İnfografik le enerji kaynaklı emisyonların dağılımına bakıldığında karbon
cudur. 19. yüzyıldan itibaren kömürle her şeyi kaybedebiliriz. Atmosferdeki emisyonlarının %95 oranında etkileyen faktörler aşağıda Şekil
çalışan sanayi araçlarının kullanılma- karbon emisyonu bu hızla artmaya Bu doğrultuda tüm dünyanın 3’te verilmiştir. 2050 yılına kadar NET SIFIR hedefine ulaşılabil-
son derece kritik olan iklim de-
sıyla birlikte, atmosferdeki sera gazı devam ederse, bitki türleri ciddi an-
yoğunluğu da artış gösterdi. Atmosfe- lamda risk altına girecek, hatta pirinç, ğişikliği sorununun engellen- mesi için yapılması gereken çalışmalara ışık tutan Uluslararası
re salınan bu gazlar, dünyanın ortala- mısır, buğday gibi temel besinleri bile mesi noktasında yapması ge- Enerji ajansına ait (IEA) “Net Zero Roadmap” raporu bu konudaki
en kapsamlı çalışmalardan biridir. Ülkeler enerji kaynaklarının
ma sıcaklığının artmasına sebep olur. yetiştirmekte zorlanacağız. Bu da gıda reken temel görevleri aşağıdaki
Sera gazlarının atmosferin iç yüzeyi- güvenliğimizi ciddi anlamda tehlikeye gibi sıralayabiliriz. tükenmesi, küresel ısınmanın artması, çevresel kirliliğin artış
ni kaplayıp, güneşten gelen ışınların atacak. İklim değişikliğinin etkilerine Yenilenebilir kaynaklardan göstermesi ile alternatif enerji kaynaklarına yönelmiştir. Bu kay-
geri yansımalarını engelleyerek dünya ek olarak, ormansızlaştırma faaliyet- daha fazla faydalanmak naklar daha çok güvenli, ucuz ve temiz olması nedeniyle tercih
üzerindeki sıcaklığı artırması, tehlike leri ile yaşam alanları iyice daralan Yan ürünleri yakmak için bio- edilmektedir. Dünya birincil enerji tüketimi kaynak bazlı dağılı-
sinyallerini veren büyük bir iklim so- yaban hayatın yeni yaşam alanı ara- kütle kazanlarının kullanılması mında “temiz enerji” olarak adlandırılan yenilenebilir enerjinin
rununa kapı açtı. Sıcaklığın artışıyla yışı sonucunda insanla olan etkileşimi Gelenekselden LED aydınlat- payı %4,1 civarındadır.
doğru orantılı olarak, yeryüzünün en daha da artacak. Böylece, mücadele ma sistemlerine geçiş (bu tür
büyük tatlı su kaynağı olan buzullar aydınlatma daha az enerji tüketir)
her geçen gün daha fazla erimeye ve etmek zorunda kalacağımız yeni teh- Özel araç yerine daha çok top-
deniz seviyesi her geçen gün daha likeler ve yeni salgınlar ortaya çıkacak. lu taşıma kullanılması
fazla yükselmeye devam ediyor. Artan Sıcaklığa bağlı olarak artan buharlaş- Sahadaki araçların değiştiril-
ortalama sıcaklık sebebiyle yerküre- mayla birlikte toprak kayması, sel, ka- mesi (örneğin dizel forkliftler yeri-
de gözlemlenen bölgesel hava akım- sırga gibi doğa olayları daha da sık ya- ne elektrikli forkliftler)
ları da olumsuz anlamda etkileniyor şanacak. Yoğun buharlaşma ve artan
ve son yıllarda hepimizin yakından sıcaklıklar dünyadaki iklim dengesini Düşük karbon teknolojilerinin
gözlemlediği ve doğrudan etkilendiği ve mevsim döngülerini bozacak. Bazı tanıtılması
aşırı hava olayları yaşanıyor. Sera gazı bölgelerde aşırı sıcak hava dalgaları Üretilen malzemelerin nakli-
miktarı üzerinden, insan faaliyetleri- ve kuraklık yaşanırken, bazı bölgeler- yesi sırasında rotaların optimi-
nin doğaya verdiği zararın ölçüsü ise de de çok yoğun yağış ve fırtına göz- ze edilmesi
Karbon Ayak izi ile ifade ediliyor. Kar- lemlenecek. Tüm bu etkiler insanlarla Sıkı çevre standartlarını kar-
bon emisyonunun son yıllarda artış birlikte Dünya üzerindeki tüm canlı- şılayan donanım ve tesislerin
göstermesinin temel sebeplerini şu ların yaşamını da tehlikeye sokacak. güçlendirilmesi Şekil 2. 1850 – 2020 Yılları Arasında Ortalama Küresel Sıcaklık Değişimi
maddelerle özetleyebiliriz: Yapılan araştırmalar, Türkiye’nin de Süreçlerin enerji yoğunluğu-
Küresel elektrik sektöründe yenilenebilir enerji kaynaklarına
Kontrolsüz sanayileşme bulunduğu orta kuşakta aşırı kurak- nun azaltılması olan talebin yıllar itibariyle arttığı görülmektedir. Ancak bu ta-
Sürekli artan enerji talebi lığın etkili olacağını gösteriyor. Bu da Enerji, karbon emisyonla- lep yeterince iyi bir seviyede değildir. Bu durumun gelişmiş ve
Yükselişe geçen şehirleşme yalnızca gıda güvenliğimizi tehlikeye rının temel belirleyicisi konu- gelişmekte olan ülkelerde farklı sebepleri bulunmaktadır; ge-
atmakla kalmayacak, hijyen koşulla-
Azalan ormanlık alanlar rındaki bozulma sebebiyle salgın has- mundadır ve üretim sürecinde lişmiş ülkelerde mevcut olan altyapı ve enerji tüketim seviye-
en önemli girdilerden birisidir.
Endüstri Mühendisi Yoğun hayvancılık faaliyetleri talıkların daha da artmasına ve zorun- Üretim yapacak firmalar ve sinin değiştirilmesi zaman almakta, gelişmekte olan ülkelerde
İsmail Hakkı KARACA Kontrol edilmeyen sera gazı salımı lu göçlere sebep olacak. hane halkları gereksinim duy- ise enerji talebinin çoğu fosil kaynaklardan karşılanmaktadır.

54 55