Page 25 - mmokonya87.bulten

İmparatorluk İdare Merkezi

BAB-I HÜMAYUN (SALTANAT KAPISI) merkez niteliğindedir. Devlet erkanının SARAY MUTFAKLARI VE HAZİNE-I ÂMİRE
at ile girebildiği tek alandır.
Sarayı şehirden ayıran ve Fatih Sul- PORSELEN KOLEKSİYONU (DÎVÂN-I HÜMÂYÛN HAZİNESİ)
tan Mehmed tarafından sarayın in- Bab-ı Hümayun’u Bab-üs Selam’a
şaatıyla birlikte yaptırılmış olan Sur-i bağlayan 300 metre uzunluğundaki Mutfaklar avluyla Marmara Denizi arasındaki III. Avluda “iç” bir hazine daha olduğu için
Sultani içerisindeki saray alanına Bâb-ı ağaçlı yol sultanların Cülus, Sefer, Cuma bir iç sokakta bulunur. Edirne Sarayı’nın mutfak- Dîvân-ı Hümâyûn Hazinesi’ne dış hazine denir.
Hümâyûn’dan girilmektedir. Kapının en Selamlıklarına ihtişamla geçtiklerine larından ilham alan saray mutfakları 15. yüzyılda Yapılma zamanı belli olmasa da, inşa edilme şek-
üstünde Ali bin Yahya Sofi tarafından sahne olmuştur. Bu avlu aynı zamanda inşa edilmiştir. 1574 yangınından sonra hasar li ve planlarından 15. yüzyılın sonlarında Kanuni
yazılmış bulunan müsemmen (karşılıklı) Elçi alayları, Beşik alayları ile Valide Sul- alan mutfaklar Mimar Sinan tarafından tekrar ta- döneminde yapıldığı tahmin edilir.
tarzda, celi sülüs hat ile Hicr Suresi’nin tanların saraya taşınmasındaki Valide sarlanmıştır. Hazinede imparatorluğun mali yönetimi yapı-
45-48. ayetleri yazılıdır. Kapının üstün- alaylarına da sahne olmuştur. lırdı. Mali yöneticilerin vezirlere, elçilere ve saray
deki ilk kitabede sadeleştirilmiş şekliyle Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük mutfak- sakinlerine verecekleri değerli kaftanlar, mücev-
şöyle yazar: “Bu mübarek kale, Allah’ın BÂBÜSSELÂM larıdır. Sayıları 800’e varan mutfak çalışanları yak- herler ve diğer hediyeler burada saklanırdı. Ye-
rızası ve inayetiyle bina edilmiş. Karala- (SELAM KAPISI / ORTA KAPI) laşık 4.000 insana yemek sağlamaktan sorum-
rın sultanı, denizlerin hakanı, iki alem- luydu. Mutfaklar yurtlar, hamamlar ve çalışanlar niçerilerin üç ayda bir aldıkları ulufe adlı maaş
burada bulunurdu. Topkapı Sarayı’nın müze
de Allah’ın gölgesi, Doğu’da ve Batı’da Bâbüsselâm (Selam Kapısı), Fatih Sul- için bir cami içerirdi, ancak bunların çoğunluğu hâline getirilmesinden 4 yıl sonra(1928) Topka-
Allah’ın yardımı, su ve toprağın kahra- tan Mehmed tarafından 1468 yılında zamanla yok oldu. pı Sarayı’nın silah ve zırh koleksiyonu bu binada
manı, Konstantiniyye’nin fatihi ve cihan yaptırılmıştır. Kanunî döneminde yapı- KUBBEALTI
fetihlerinin babası olan Sultan Mehmed lan onarımlardan sonra, kesme taştan, sergilenir.
Han oğlu Sultan Murad Han oğlu Sultan geniş kemerli portal tonozu, yan nişleri Kubbealtı, Dîvân-ı Hümâyûn’a (Padişah Diva- 1937’de yapılan arkeolojik çalışmalarda, bina-
Mehmed Han’ın Allah Teala onun hü- ile 16. yüzyıl Osmanlı mimarisinin kla- nı) ev sahipliği yapardı. Fatih Sultan Mehmed’ten nın önünde 5. yüzyıldan kalma bir bazilika bulu-
kümdarlığını ebedi kılsın ve makamını sik unsurlarını yansıtan kapı, İki kulesi sonraki dönemde sadrazam (veya vezîr-i âzam) nur. Bu bazilika çıkarılan diğer kiliselerle eşleşti-
feleğin en parlak yıldızının üstüne çı- ile çağdaşı Avrupa kale kapılarına da bu divanın başkanlığı görevini üstlenirdi. rilemediğinden “Saray Bazilikası” olarak bilinir.
karsın, Ebu’l Feth Sultan Mehmed Han benzer. Demir kapı 1524’te İsa bin Meh-
emriyle 883(Hicri) yılının mübarek Ra- med tarafından yapılmıştır. I. Avluya ba-
mazan ayında (Kasım-Aralık 1478) imar kan cephede Kelime-i Tevhid, Sultan II.
ve inşa edildi.” ifadesi yer alır. Kitabenin
altında ve kapının iç tarafında bulunan Mahmud tuğrası, yanlarda 1758 tarihli
II. Mahmud ve Abdülaziz’e ait tuğra- tamir kitabeleri ve Sultan III. Mustafa
lardan, kapının birkaç defa onarıldığı tuğraları vardır.
anlaşılmaktadır. Bab-ı Hümayun’un iki II. AVLU (DİVAN MEYDANI)
yanında, kapıcılara ayrılmış küçük oda-
lar vardır. Kapının üstünde 1866 yılında Avlu, tahminen 1465 yılında Fatih Sul-
yandığı için günümüze ulaşamayan, Fa- tan Mehmet döneminde yapılmıştır. Et-
tih Sultan Mehmed’in kendisi için yap- rafında saray hastanesi, pastane, Yeni-
tırdığı köşk biçiminde küçük bir daire çeri kışlaları, Istabl-ı Âmire adlı ahırlar,
vardı. Üst katın asıl önemi Beytül mâl Harem bulunur. Kuzeyinde divan, güne-
(Kapı arası hazinesi) olarak kullanılmış yinde saray mutfakları vardır. Arkeolojik
olmasıdır. Padişahın ölen kulları veya çalışmalarda Bizans ve Roma kalıntıları
varissiz ölen şahısların servetlerinin
sultan hazinesine alınması sistemi olan sarayda bulunmuştur. Bu buluntular
muhallefat sistemi ile bağlantılı olan bu 2. Avlu’da saray mutfaklarının önünde
mekan, sultan hazinesine alınmayan sergilenir. Sarayın altında Bizans döne-
emtianın yedi sene emanete alındığı minden kalma bir sarnıç vardır. Osman-
mekan olarak kullanılmıştır. lı döneminde kullanımdayken avluda
büyük sayıda tavus kuşları ve ceylanlar
I. AVLU (ALAY MEYDANI) bulunurdu. Istabl-ı Âmire (Has Ahırlar),
Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırı-
Bab-ı Hümayun’dan girilen, asimetrik lıp Kanuni Sultan Süleyman döneminde
planlı bu avluya saray-kent-devlet üçlü renöve edilmiştir. Raht Hazinesi adı ve-
yönetim sisteminin ikinci derecede öne- rilen geniş bir hazine mahrem ahırında
me sahip olan yapıları yerleştirilmiştir. tutulur. Harem ağası Beşir Ağa adına
Burası halkın belirli günlerde girebildiği 18. yapılmış Beşir Ağa Cami ve Hamamı
ve devletle olan ilişkilerini yürüttüğü bir da burada bulunur.

22 23