Page 30 - LSDB xa Uy No

vào việc sửa chữa đình, chùa, tuấn tiết, lễ hội... Thành viên Hội đồng
là những người hưu quan, những người có chức sắc văn bằng nhà
nước, những người đã kinh qua bộ máy chức dịch (kỳ cựu)... Hội đồng
kỳ mục điều hành công việc theo hương ước và tục lệ của làng, điều
chỉnh những phát sinh trong các mối quan hệ nội bộ cộng đồng dân
cư. Đứng đầu Hội đồng là một tiên chỉ là người có phẩm hàm chức
tước cao nhất, một thứ chỉ có phẩm tước thứ nhì. Tiên chỉ chủ trì các
cuộc họp Hội đồng kỳ mục để bàn luận và quyết định những việc lớn
của làng.

Năm 1921, thực hiện cuộc cải lương hương chính, Hội đồng kỳ
mục được thay bằng Hội đồng tộc biểu. Thành viên của Hội đồng tộc
biểu do các dòng họ cử ra, nhiều ít tùy họ to nhỏ, phải là người có gia
sản, biết chữ, từ 25 tuổi trở lên. Thực tế cho thấy tất cả các thành viên
của Hội đồng kỳ mục trước đó đều trở thành thành viên Hội đồng tộc
biểu, do dòng tộc của họ cử ra. Hội đồng tộc biểu cử ra 1 chánh hội,
1 phó hội, 1 thư ký, 1 thủ quỹ gọi là Hội đồng hương chính có nhiệm
vụ điều hành công việc theo Hội đồng tộc biểu đã họp bàn và quyết
nghị. Thực chất, Hội đồng tộc biểu là Hội đồng kỳ mục mở rộng thêm
một số ít đại diện của vài dòng họ nhỏ, nhưng các đại diện này không
phát huy được vai trò của mình. Từ năm 1927, vai trò của Hội đồng
kỳ mục lại nổi lên, vị trí của Hội đồng tộc biểu lu mờ dần.

- Bộ máy chức dịch: Là cơ quan quản lý hành chính cấp cơ sở của
từng xã, có nhiệm vụ thực thi mọi việc do chính quyền nhà nước cấp
trên ban hành. Đó là thu các loại thuế: thuế đinh, thuế điền thổ,
thuế môn bài, bắt lính, bắt phu, trông coi an ninh làng xóm, ruộng
đồng. Đứng đầu bộ máy chức dịch là lý trưởng, giúp việc có 1 - 2 phó
lý (nắm lực lượng tuần phiên, thúc ép trai đinh nộp thuế, đi phu, đi
lính), 1 chưởng bạ (quản lý ruộng đất để thu thuế điền thổ), 1 hộ lại
(quản lý sổ sách theo dõi trai đinh để thu thuế định), 1 trương tuần
(chỉ huy tuần phiên).

Tóm lại, bộ máy chức dịch thừa hành mọi việc thuộc về mối quan
hệ giữa dân với quan, phục vụ cho Nhà nước phong kiến và thực dân
Pháp đô hộ, bóc lột Nhân dân bằng sưu cao, thuế nặng, bắt phu bắt
lính... Hội đồng kỳ mục rồi Hội đồng tộc biểu dù thay đổi thì vẫn
là một thiết chế tổ chức tự quản, điều hành mọi việc thuộc về mối
quan hệ trong nội bộ cộng đồng dân cư. Chính vì vậy việc mua ngôi
29