Page 18 - Термоядролық энергетика. Токамак

кулондық тосқауыл деп аталатынды – олардың арасындағы кез келген оң

зарядтарды бір-бірінен итеретін күшке ұқсас электростатикалық итеру күшін

еңсеруі керек. Сонымен қатар, термоядролық реакцияға арналған көлденең

қимасы бар, ол принцип бойынша оның пайда болу ықтималдығын сипаттайды.

Адамдар ұзақ уақыт бойы бақыланбайтын (жарылғыш) термоядролық

синтезді жүзеге асыра алды. 1952 жылы «Эви Майк» операциясы кезінде

Америка Құрама Штаттары әлемдегі алғашқы термоядролық жарылғыш

құрылғыны сынады - дегенмен оның өлшемі мен нашар таңдалған отынына

байланысты қару ретінде практикалық маңызы болмады. Бірақ тоғыз жылдан

кейін КСРО өзінің термоядролық бомбасын AN602 сынады. Әртүрлі

дереккөздерге сәйкес, тротил эквивалентіндегі жарылыстың жалпы энергиясы

57-ден 58,6 мегатоннаға дейін болды [8].

Алайда, аты айтып тұрғандай, мұндай процесті бақылау мүмкін емес.

Сонымен қатар, жарылыстың жоғары қуатымен қатар, радиоактивті ластану да

қауіп төндіреді. Сондықтан бүгінгі таңда адамзат термоядролық энергияны

басқаруды үйренуге ұмтылуда және бұл үшін оған зертхана – термоядролық

реактор қажет.

Басқарылатын синтез реакциясының тағы бір негізгі ингредиенті

плазмалық күйге дейін қызатын отын болып табылады. Плазма дегеніміз не?
Мектептегі физика курсында олар табиғатта заттардың үш агрегаттық күйі бар

екенін айтады: газ тәрізді, сұйық және қатты. Дегенмен, төртіншісі бар - газ
қатты қызған кезде атомдардағы электрондар ядролардан бөлініп кетеді.

Нәтижесінде атомдар мен молекулалардан емес, электрондар мен иондардан
тұратын қоспа пайда болады. Бұл квазибейтарап түзіліс (квазибейтарап оң және

теріс бөлшектердің жалпы зарядының нөлге тең екендігін білдіреді) плазма деп

аталады.

Дегенмен, әрбір плазма термоядролық синтез үшін қолайлы емес.

Жоғарыда айтылғандай, реакцияның пайда болуы үшін оған қатысатын оң

зарядталған ядролар кулондық тебілуді жеңуі керек. Мұны ядролық күштер

әрекет ете бастау үшін бөлшектерді бір-біріне жақындату арқылы жасауға