Page 28 - Dang bo huyen Tien Yen qua cac nhiem ky Dai hoi 16x24

ÑAÛNG BOÄ HUYEÄN TIEÂN YEÂN QUA CAÙC NHIEÄM KYØ ÑAÏI HOÄI

phỉ, hải phỉ hoành hành. Để bảo tồn sự sống và toàn vẹn lãnh thổ,
nhiều thế hệ người dân đã kiên cường chiến đấu chống lại cướp bóc,
xâm lấn lãnh thổ. Tiêu biểu là Đức ông Hoàng Cần - người xã Hải
Lạng, có công đánh giặc, giữ yên vùng đất biên cương. Thời Nguyễn,
vào tháng 10/1867, Nhân dân Tiên Yên đánh bại 400 tên cướp, tiêu
diệt 40 tên và được vua Tự Đức ban thưởng.
Dưới ách cai trị của thực dân Pháp, Tiên Yên từng là một trong
những căn cứ hoạt động của “Thiên địa hội” - một tổ chức yêu nước,
chống Pháp tự phát gồm hàng nghìn người thuộc đủ các thành phần
dân tộc, tôn giáo, khiến quân Pháp phải khiếp đảm.

Năm 1886, thực dân Pháp tiến hành đánh chiếm Tiên Yên nhưng
gặp phải sự chống trả quyết liệt của Nhân dân nơi đây, buộc chúng
phải co cụm ở thị trấn Tiên Yên, Đầm Hà, Hà Cối... không dám lùng
sục, lấn sâu vào các bản làng miền núi. Thung lũng Tiên Yên cũng
là nơi trú chân của nhiều đơn vị nghĩa quân khởi nghĩa.
Năm 1917, cuộc binh biến của binh lính đồn Bình Liêu do Đội
Sáng chỉ huy thu hút đông đảo đồng bào các dân tộc, trong đó có
cả Nhân dân các dân tộc huyện Tiên Yên tham gia. Vùng núi phía
Đông của huyện trở thành địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân.
Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng và gây được tiếng vang lớn ở
vùng Đông Bắc nhưng đến năm 1919 thì bị đàn áp.

Trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dù không có cơ sở Việt
Minh từ trước, lại bị kìm kẹp bởi các thế lực phản động nhưng Nhân
dân Tiên Yên vẫn âm thầm, tích cực phối hợp với các lực lượng cách
mạng để giải phóng Tiên Yên (tháng 10/1945).
Tháng 7/1946, thực dân Pháp tái chiếm Tiên Yên. Dưới sự lãnh
đạo của Chi bộ Cơ quan huyện Tiên Yên (thành lập ngày 22/10/1948),
Nhân dân địa phương đã tổ chức nhiều trận đánh gây cho địch tổn
thất nặng nề. Tiêu biểu là trận phục kích đoàn xe quân sự của Pháp
trên đường số 4 (Điền Xá) vào ngày 04/3/1949, tiêu diệt 125 tên địch,
bắt sống 25 tên, phá hủy 16 xe vận tải, thu 68 súng, 2 máy vô tuyến
điện. Tiếp đó, ngày 19/4/1951, Đại đội 54, Trung đội 21 bộ đội Tiên
Hà và du kích xã Phong Dụ phục kích, tiêu diệt 60 tên địch đi càn

27