Page 10 - HS 5 AI en ethiek
P. 10
A.I. voor wiskunde
5.4.3 Uitlegbaarheid (explainability)
Bij het gebruik van streamingplatforms zoals YouTube, Netflix, TikTok voor het beluisteren van muziek of
het bekijken van filmpjes krijg je aan afspeellijst met aanbevelingen zoals "Omdat je dit leuk vond,
denken we dat je ook de volgende fragmenten leuk zult vinden …" De AI die door deze apps wordt
gebruikt, analyseert je eerdere activiteit om te voorspellen wat je vervolgens leuk zou kunnen vinden.
Maar bij de vraag: "Waarom heb je dit aanbevolen?" zul je geen duidelijk en eerlijk antwoord kunnen
krijgen. Het Ai-systeem kan dus niet uitleggen waarom het deze keuze voorstelt.
5.4.4 Plagiaat
Stel je voor dat een student een werkstuk moet schrijven over de klimaatopwarming. In plaats van het
zelf te schrijven, gebruiken een student een AI-tool om het werkstuk te genereren. Het systeem creëert
de inhoud op basis van informatie uit boeken, websites en andere bronnen, maar bevat geen citaten en
geeft geen erkenning aan de oorspronkelijke auteurs.
5.4.5 Hallucinaties
Eén van de meest verrassende risico’s van moderne AI-systemen, vooral Large Language Models (LLMs),
is hun neiging om overtuigend ogende maar volledig fictieve informatie te genereren.
Kenmerken van AI-hallucinaties:
• Overtuigende maar onjuiste feiten of statistieken;
• Verzonnen bronnen, publicaties of studies;
• Niet-bestaande producten, diensten of bedrijven;
• Coherente maar gefabriceerde historische gebeurtenissen;
• Geloofwaardige maar incorrecte technische uitleg.
5.4.6 Transparantie
Een cruciaal onderdeel van het bereiken van een betrouwbare AI is transparantie. Transparantie heeft
betrekking op verschillende elementen die relevant zijn voor een AI-systeem waaronder de datasets,
het systeem en de bedrijfsmodellen.
Traceerbaarheid impliceert dat de datasets, de processen en de gebruikte algoritmen- waaruit de
beslissing van het AI-systeem voortkomt- zo goed mogelijk moeten worden gedocumenteerd.
Verklaarbaarheid heeft te maken met het vermogen om zowel de technische processen van een AI-
t
systeem als de daaraan gerelateerde beslissingen te verklaren. De besluiten vie door het AI-systeem e
worden genomen moeten door mensen kunnen worden begrepen en traceerbaar zijn. n
.
o
Open communicatie betekent dat AI-systemen van bedrijven en meer in het bijzonder chatbots zich l
tegenover gebruikers niet als mensen mogen voordoen. Mensen hebben het recht om te weten dat ze e
h
met een AI-systeem te maken hebben. Dat houdt in dat AI-systemen als zodanig herkenbaar moeten t
zijn. Bovendien moeten de capaciteiten en beperkingen van het AI-systeem worden aangegeven. a
m
Voorbeeld: .
w
De AI-assistent van de KBC-bank is KATE. Je zou kunnen de indruk hebben dat je communiceert met een w
persoon. De werkelijkheid is een geavanceerde virtuele AI-chatbot! w
© 2025 Ivan De Winne ivan@mathelo.net 10
