Page 5 - ความเป็นมาของ ขันโอ
P. 5
กวาจะเปน “เครองเขิน”
่
ื่
็
็
“เครื่องเขิน” ภาชนะของใช้ที่มีโครงเปนเครื่องจักสานหรือไม้
ื
เคลือบทาด้วยยางรักเพื่อความคงทน กันน ้าและความช้น
็
ทั้งเปนการเพิ่มความสวยงามวิจิตรแก่พื้นผิวของภาชนะ
โดยส่วนใหญโครงของเครื่องเขินจะเปนเครื่องไม้ไผ่สาน
็
่
ทาด้วยยางรักหลายๆชั้น โดยการทารักในชั้นแรกจะเปนการยึดโครงของภาชนะ
็
็
่
ให้เกิดความมันคง ส่วนการทารักในชั้นต่อๆไปเปนการตกแต่งพื้นผิวภาชนะให้เรียบ
และการทารักชั้นสุดท้ายจะเปนการตกแต่งให้เกิดความสวยงาม
็
เช่น การเขียนลวดลาย การปดทอง หรือการขุดผิวให้เปนร่องลึก
ิ
็
็
แล้วฝงรักสีที่ต่างกันเปนลวดลายสวยงาม หากเปนภาชนะของใช้ทัวไป
็
่
ั
จะมีน ้าหนักเบาจะนิยมใช้รักสีด าและตากแต่งด้วยสีแดงของชาด
ิ
ี
และกรณภาชนะที่ใช้ในพธ จะท าการตกแต่งเชิงศิลปะ
ี
ิ
ั
้
เช่น ใช้ทองค าเปลวประดับ บางช้นอาจมีการปน
็
กดรัก พิมพ์รักให้เปนลวดลาย เพื่อเพิ่มความงดงามให้แก่ภาชนะ
็
ู
ี่
็
เครื่องเขินที่เปนที่ร้จักและแพร่หลาย เช่น เชยนหมาก พาน ขันโอ ขันน ้า และถาด เปนอาทิ
ั
่
ี
ี
ู
่
ปจจุบันเครืองเขินมการน าเอาไม้มาท าโดยวิธการเคียนตามรปแบบ
โดยใช้ไม้จริง เช่น ไม้สัก ไม้ยาง ไม้มะม่วงปา ไม้ยมหิน หรือใช้ไม้อัด
่
็
่
ี
โดยน าเอาไม้จริงทั้งต้นมาต้มและปอก หรือฝานด้วยใบมดขนาดใหญเปนแผ่นบาง
จากนั้นน ามาตัดแบ่งตามขนาดแล้วทาด้วยกาวยางซ้อนทับสลับ
ี
่
ในแนวเดยวกันและน าเครืองอัดและอบให้กาวแห้งสนิท
รปร่างรปทรงของเครื่องเขิน มักจะเลียนแบบจากธรรมชาติ
ู
ู
โดยเอื้อประโยชน์ใช้สอยตามความต้องการของผู้ใช้
ู
ซึ่งรปทรงเหล่านี้มักจะเลียนแบบจากพืชพรรณไม้
ู
ู
รปทรงจากสัตว์ รปทรงกระบอก ทรงกลม ทรงเรขาคณิต
รปรี สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม หกเหลี่ยม แปดเหลี่ยม
ู
่
รวมถึงรปทรงที่ช่างคิดสร้างสรรค์ ทั้งลายกนก ลายพุมข้าวบิณฑ์
ู
ื่
ลายเฟอง ลายบัว ลานรักร้อย
ลายประจ ายาม ลายก้านขด ลายกระจัง ลายธรรมชาติ
ตลอดจนภาพนิทานชาดก และลายสิบสองราศี
