Page 45 - MAKSİMUM BİZ | İLKBAHAR 2008

Bu üstün görüfl gücü onlara yüzlerce metre yukar›dan küçücük bir fareyi bile fark edebilme yetene¤i kazand›r›r.
Y›rt›c› kufllar›n yaflam alanlar› ve av yel- pazeleri türlerine göre oldukça farkl›l›k gösterir. Kartallar yüksek da¤lardaki ka- yal›klar› ve ormanlar› tercih eder. Ço¤u, tavflan ve benzeri memelilerle beslenir. Akbabalar ve çaylaklar, do¤an›n temizlik- çileridir. Lefllerle beslenirler. Atmacalar ormanlar› ve benzeri a¤açl›k alanlar› ya- flam alan› olarak seçmifltir. Avlar›n›n bü- yük k›sm›n› ötücü kufllar ve küçük meme- liler oluflturur. fiahinler her türlü arazide görülebilir. Temel besinlerini küçük ke- mirgenler ve sürüngenler oluflturur. Do- ¤anlar daha çok küçük ve orta boy kuflla- r› avlarken kerkenez ve di¤er küçük do- ¤an türleri tarla fareleriyle, böcek ve ker- tenkelelerle beslenir. Baz› y›rt›c› kufl tür- leri ise belirli avlar› yakalama konusunda ihtisas sahibi olmufltur. Y›lan kartal›, ad›ndan da anlafl›labilece¤i gibi neredey- se sadece y›lanlarla beslenir. Bal›k karta- l› suya dalarak yakalad›¤› bal›klarla, ar› flahini yaban ar›lar›n›n peteklerindeki ar› larvalar›yla beslenir.
Y›rt›c› kufllar iki grup alt›nda incelenir. Bunlar, gündüz avlanan y›rt›c› kufllar (Falconiformes) ve gece avlanan baykufl- lar (Strigiformes)’d›r. Her iki gruptaki y›r- t›c› kufllar da tek efllidir. Efllerden biri öle- ne kadar tek efllilikleri sürer. Y›lda sade- ce bir kez kuluçka yaparlar. Yavrular›n bak›m›n› her iki efl de büyük bir dayan›fl- ma içinde üstlenir. Yavrular›na ve yuvaya yönelebilecek her türlü tehdide karfl› ol-
dukça savunmac›d›rlar. Özellikle baflka bir y›rt›c› kuflun yaflam alanlar›na girme- sine kesinlikle izin vermezler. Hem gün- düz hem de gece y›rt›c› kufllar› avlar›n›n sindirilemeyen tüy, k›l benzeri k›s›mlar›n› kusmuklar fleklinde geri ç›kar›rlar.
Ülkemiz y›rt›c› kufllar aç›s›ndan son dere- ce önemli bir co¤rafyad›r. Gündüz y›rt›c›- lar›ndan otuz sekiz, gece y›rt›c›lar›ndan ise dokuz tür bugüne kadar Türkiye’de gözlemlenmifltir. Bunlar›n büyük k›sm› ülkemizde üremektedir. Baz› türler ise daha kuzey bölgelerden k›fl› geçirmek üzere ülkemize gelmekte ya da Afrika’ya yapt›klar› göç s›ras›nda ülkemizden geç- mektedir.
Y›rt›c› kufllar›n popülasyonu pek çok et- kene ba¤l› olarak her geçen gün azal- maktad›r. Hatta baz› türler maalesef soy- lar›n›n tükenmesi tehlikesiyle yüz yüze- dir. Yaflam alanlar›n›n tahrip edilmesi, yafll› ormanlar›n azalmas›, tar›mda ve or- manc›l›kta kullan›lan zehirli kimyasallar, avc›lar taraf›ndan zevk için ya da tahnit amaçl› olarak vurulmalar›, özellikle baz› türlerin ticari amaçlarla yakalanmas›, yavru ve yumurtalar›n›n toplanmas› gibi nedenler bu eflsiz canl›lar›n her geçen gün ortadan kalkmas›na neden olmakta- d›r.
Say›lan nedenlerden ötürü adeta bir ölüm kal›m savafl› vermekte olan y›rt›c› kufllar›m›z asl›nda do¤al dengenin sa¤- l›kl› bir flekilde korunabilmesi için çok önemli bir role sahiptir. Bitki-kemirgen- y›rt›c› zincirinin en son halkas› olan y›rt›c›
Küçük kerkenez (Falco naumanni)
Gökdo¤an (Falco peregrinus)
Atmaca (Accipiter nisus)
Y›lan kartal› (Circaetus gallicus)
43