Page 9 - Μάιος
P. 9
να διαβάζω και να γράφω μουζική, για να Όλοι αυτοί οι ρεμπέτες μαζευόντουσαν τότες
μπορώ να τυπώνω πάνω στο όργανο. Πρώτα εδώ στη Δραπετσώνα, κοντά στο μαγαζί μου,
τυπώνεις και μετά καρφώνεις ένα-ένα καρφί, που ήτανε και τα Βούρλα. Όλα παράγκες τότες
κάθε νότα, πάνω στον κύλινδρο. Πιο μεγάλο και πρόσφυγες. Από την προσφυγιά οι ντόπιοι
χτικιό από την δουλειά αυτή δεν υπάρχει στον μάθανε τραγούδια και γλέντι και τη λατέρνα.
κόσμο όλονε. Τίποτα δεν ξέρανε.
Από ένα Λα ξεκίνησα και έμαθα να διαβάζω Και επειδή ερχόντουσαν και οι ρεμπέτες και
μουζική, γιατί ξεκίναγα, το μετρούσα και τριγύρω τους έλεγαν χασικλήδες και τους
έβρισκα το Μι, το Ρε. Δε λέω βέβαια ότι είμαι έβριζαν άσχημα και τους κυνηγούσαν γιατί
και άριστος μουζικός, μήτε ότι είμαι ο έπαιζαν μπουζούκι.
Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης ή ο Τσιτσάνης, Κάθε ρεμπέτικο τραγούδι που έβαζα στη
αλλά με τη δουλειά της λατέρνας που λατέρνα γινούτανε ακόμα πιο μεγάλη επιτυχία.
χρειάζομαι να ξέρω είμαι καλός. Η μουζική Και τα ελαφρά άρεσαν στον κόσμο, αλλά τα
εγώ ξέρω ότι δεν είναι τέχνη αλλά φύση. Ή λαϊκά είχαν πιο μεγάλη πέραση στους
πιότερο φύση από τέχνη. μαχαλάδες. Τα τραγούδια του Τσιτσάνη
Γυρνώ σιγά – σιγά τον κύλινδρο και τυπώνω άρεσαν σε όλους γιατί φαίνεται ήτανε για
πρώτα (με τρύπες τυπώνω τις νότες) και μετά όλους. Για πολύ καιρό δούλευαν οι λατέρνες
τα καρφώνω ένα - ένα. Και ντρίλιες και τότες το 1938-39 με την «Αρχόντισσα» του
πόντους. Οι ντρίλιες είναι αυτές που βαστούν Τσιτσάνη. Ακόμα και τώρα οι διάφοροι που
τη φωνή. Μια – μια νότα τύπωμα και έρχονται μου ζητούνε το τραγούδι αυτό να το
κάρφωμα. Σταθερό χέρι, πολύ ίσιο, μάτια περάσω στη λατέρνα. Στην Κατοχή στη
ανοιχτά και πιο πολύ μεγάλη υπομονή θέλει Θεσσαλονίκη γνώρισα και τον Τσιτσάνη που
αυτό το χτικιό. δούλευε τότες στο μαγαζί του Μανώλη του
Η Σαλονίκη τότες ήταν όλο Τούρκοι, πολλούς Κρομμύδα. Μέχρι τότες τον γνώριζα μόνο από
Τούρκους είχε τότες εκεί και είχε και πάνω τα τραγούδια του. Πολλά τραγούδια που τα
από εκατό λατέρνες. Πιο πολλές λατέρνες από έπαιζε στη Σαλονίκη τότες τα άκουγα και τα
την Αθήνα και τον Πειραιά είχε η Σαλονίκη. πέρναγα στις λατέρνες πριν γίνουνε δίσκοι.
Δυο χρόνια έκατσα εκεί, έβγαλα πολλά λεπτά, Όλη η Σαλονίκη άκουγε τα τραγούδια του
γιατί δεν υπήρχε άλλος είπαμε για να βάζει Τσιτσάνη. Καλός συνθέτης και πολύ καλό
σκοπούς στις λατέρνες και μετά γύρισα στην παιδί. Τα τραγούδια του τα έβαζα και σε
Πόλη και παντρεύθηκα – ένα ή δύο μήνες πριν λατέρνες που ερχόντουσαν από τη Λάρισα και
να τελειώσει το 1911. το Βόλο. Από παντού ερχόντουσαν σε μένα για
Όταν πρωτόρθανε λατέρνες στην Πόλη είχε το τύπωμα. Από όλη την Ελλάδα.
παραγγείλει ο Βασιλιάς της Τουρκίας ο Άλλος μουζικοσυνθέτης λατέρνας δεν υπάρχει
Σουλτάνος ο Χαμίτ, πάρα πολλές λατέρνες που σήμερα. Όταν πεθάνω και εγώ τελειώσανε όλα
τις είχε στο Σεράι του για ν’ ακούει με τις αυτά. Η δουλειά αυτή θέλει πολύ καιρό και
Τουρκάλες του. Γυναικάς ο Χαμίτ και γλεντζές υπομονή. Το είπα χτικιό. Από όλη την Ελλάδα
μεγάλος. Αυτό που λέω γίνηκε πριν το 1908. έρχονται λατερνατζήδες και δεν προλαβαίνω,
Πάνω από εκατό λατέρνες είχε στο Σεράι του ο μήτε και μπορώ να τους εξυπηρετήσω όλους.
Χαμίτ, γιατί του άρεσαν πολύ. Οι λατέρνες που Όχι γιατί είμαι κοντά 90 χρονών, αλλά γιατί
είχε ο Σουλτάνος αυτός είχανε απάνω πιο είναι πολλή η δουλειά. Βλέπεις έχω και αυτούς
πολλούς σκοπούς τούρκικους. που έρχονται από το εξωτερικό και τους
Όλη η Πόλη άκουγε λατέρνες, ενώ στις τυπώνω για να πάνε στα μεγάλα σχολεία εκεί,
ταβέρνες είχανε κομπανίες με βιολιά και όπως λένε, για να κάμνουνε μαθήματα. Στα
σαντούρια και τέτοια. Είχανε και ούτια και πανεπιστήμια, μου λένε, κάμνουν μαθήματα
λίγα μπουζούκια. Πολύ λίγα μπουζούκια τη λατέρνα και τη μουσική της. Αυτοί τα λένε,
είχανε στην Πόλη τότε – άλλοι τα λέγανε σάζια. όχι εγώ.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΗΝΟΥ / ΜΑΪΟΣ 2020 9
