Page 67 - metallurgy

‫عیوب شبکه کریستالی ‪:‬‬
‫از نظر کریستالوگرا یف‪ ،‬کریستالی که دارای ساختار شبکه ای کامل ًا منظم از تکرار سول واحد باشد‪،‬‬
‫کریستال ایده ال نامیده می شود‪ .‬اما یک چن یی کریستالی در طبیعت به ندرت یافت می شود و عموم ًا‬
‫تمام کریستال ها در اثر رشایط مختلف از جمله « انجماد » دارای عیوب مختل یق هستند که تاثت‬

‫عمده و ب یشای بر روی خواص ف یتیکی و مکانیکی کریستال ها دارند‪.‬‬
‫با کن یتل عیوب شبکه می توان فلزات و آلیاژهای با استحکام بالا‪ ،‬مغناطیس های با قدرت بیش یت و‬
‫دیگر مواد با خواص صنع ین به یت تولید کرد‪ .‬در عمل برای حفظ تعادل در بلور ها به لحاظ‬
‫ترمودینامیکی‪ ،‬وجود مقداری عیب کریستالی الزامی است ‪ .‬در واقع بلورها همواره دارای مقدار‬

‫مشخض نق موسوم به نق تعادلی هستند و چنانچه این نواق موجود در ماده از حد تعادل‬
‫خارج شوند ‪ ،‬بلور در وضعیت نا پایدار قرار خواهدگرفت ‪.‬‬

‫عیوب شبکه کریستالی را نسبت به ابعادی که دارد می توان به ترتیب زیر تقسیم بندی کرد‪:‬‬

‫‪ -1‬عيوب نقطه ای (عیوب بدون بعد)‬

‫‪ -2‬عيوب خطی (عيوب یک بعدی)‬

‫‪ -3‬عیوب سطحی (عیوب دو بعدی)‬

‫‪ -4‬عيوب فضای یا حجمی (عیوب سه بعدی)‬

‫‪ -1‬عيوب نقطه ای‪:‬‬
‫محل های خالی اتمی در شبکه کریستالی از مهم یتین و ساده ترین عیوب نقطه ای هستند‬
‫( هنگامیکه عیب در ابعاد و اندازه یک یا دو اتم شبکه باشد ) چن یی عیویی می تواند در مواقع انجماد‬
‫(به خصوص شد کردن با شعت زیاد (از درجه حرارت های بالا))‪ ،‬تغیت شکل‪ ،‬اشعه دادن با اشعه ای‬

‫که دارای انرژی زیاد است و یا در درجه حرارت های بالا به وجود می آید‪.‬‬
‫این گروه از نواق یا عیوب بیش یت بر روی خواص ف یتیکی مانند هدایت الک یتیکی مؤثر هستند‪.‬‬

‫الف ) عیوب جای خالی‪:‬‬
‫هنگامی که مکا یی از شبکه کریستالی عاری از اتمی باشد که باید در آن مکان حضور داشته باشد‬

‫عیب جای خالی اتمی رخ می دهد ‪ .‬محل خالی را در شبکه کریستالی معمولا با علامت مشخ‬
‫می کنند‪ .‬البته هر کریستال در رشایط تعادلی خود دارای تعدادی جای خالی است‪ .‬که تعداد این‬

‫جاهای خالی قابل محاسبه است‪.‬‬

‫‪67‬‬

‫‪https://t.me/material‬‬