Page 41 - Ondan Sonra Ocak 2023

bunları İstanbul’a dönünce b rçok mecl slerde
arkadașlarına anlatmıș, özell kle de matbaayı çok

beğend ğ n d le get rm ș ve memleket nde de bu
s stem kurmak stem șt r. Mehmet Sa d Efend , bu
hayal n hayata geç rmek ç n elç l k görev sırasında
tanıșıtığı ve b rl kte görev yaptığı Ahmed Cevdet
Pașa’nın tab r le “çok mah r ve hazerfan” olan

İbrah m Müteferr ka le șe koyuldu. Er-R sâletü’l-
Müsemmâ b -Vesîletü’t-Tıbâ‘a (Matbaanın Gerekler )
bașlıklı b r r sale le Nevșeh rl İbrah m Pașa’ya
sunduğu d lekçede bundan önce matbaacılıkla sek z
yıl boyunca uğraștığını ve bu arada harf dökümcüsü,
mah r b r matbaacı ve gereken aletlerle donatılmıș Y rm sek z Çeleb Mehmed Sa d Pașa Çeleb
b r matbaaya sah p olan Yona adlı b r Yahud ’den el yazması le eserler çoğaltmaktaydılar. Bunun

sorgulanması gereken b rçok neden bulunmasına karșılık
Osmanlı Devlet ’nde basım le d n k tapları çoğaltmak pek
b r cür’et gerekt ren g r ș m olmuștur. İbrah m Müteferr ka,
matbaasında d n k taplardan z yade tar h, lügat, astronom ,
coğrafya g b alanlarda basım yapmak ç n z n almıștır.
Mehmet Sa d Efend ve İbrah m Müteferr ka, matbaa
tezgâhını kurmușlar; fakat madd olarak desteğe ht yaç
duymușlardı. Beykoz’da b r toprak ağası olan ve Van köy de

den len bu bölgeden Mehmet el-Van ’n n yan Vanlı
Mehmet Ağa’nın desteğ n alan Müteferr ka, lk olarak bu
b lg n Mehmet el-Van ’n n Arapça temel lûgatı olan
“Vankulu Lûgatını” bastı. İler k dönemlerde b rçok tar h,
coğrafya ve astronom eserler ve bunların ç nde yer alan
har talar basılmıștır.Matbaada basma șlemler sırasında
karșılan en büyük zorluklar kâğıt bulmak ve yen baskılar
ç n döküm kalıplar hazırlamaktı. Basımı yapılan eserler

yardım gördüğünü fade etm șt r. Matbaacılık ș ne
f len 1719 yılı c varında g r șm ș olan Müteferr ka, lk
etapta har ta basmayı denem ș ve bu har taları da
sadrazama sunmuștur. Ancak 1726 yılında artık k tap
basmak steyen Müteferr ka’nın ayrıca b r zne

ht yacı vardı. Șeyhül slam Yen șeh rl Abdullah
Efend ’den matbaa konusunda olumlu b r fetva alan
Müteferr ka, Y rm sek z Çeleb zâde Mehmed Sa d
Efend le b rl kte Sultan III. Ahmet’ten de 1727
yılının Temmuz ayının bașlarında k tap basımı ç n
z n veren b r ferman alarak matbaasını resmen
açtı.Aslında Pay tahtta daha önceden kurulmuș

Yahud ve Hr st yan tebaaya a t matbaalar
șlet lmekte ken Müslümanlar basım ș nden çok
Sultan ııı. Ahmed