Page 4 - TEKS GEGURITAN KELAS 11

Pasinaon 1 : Modhel Teks Pinilih

Isih eling ta, apa geguritan iku?

Geguritan iku sawijining rumpakan, pepethan, karangan kang awujud reroncen
tembung lan ukara kang endah, ringkes, padhet lan mentes. Geguritan kalebu karya
sastra Jawa gagrak anyar. Ana sing ngarani geguritan iku puisi Jawa modern, maksude
wujude puisi lan muncul ing jaman sastra Jawa anyar/ modern.

Ing sejarah kasusastran Jawa, wujud puisi iku ora mung geguritan bae, nanging
uga ana tembang. Apa bedane? Geguritan iku ditulis tanpa paugeran guru gatra, guru
wilangan, lan guru lagu, dene tembang iku kaiket ing paugeran guru gatra, guru wilangan,
lan guru lagu. Tembang ing kasusastran Jawa iku werna-werna. Ana tembang gedhe,
tembang tengahan, lan tembang cilik (alit). Tembang gedhe utawa sekar ageng iku
kanggo nyebut kakawin kang muncul ing jaman sastra Jawa Kuna. Tembang tengahan
lan tembang cilik iku kalebu tembang macapat. Tembang tengahan iku uga ana kang
ngarani kidung yaiku tembang kang muncul ing jaman Jawa Tengahan.

Saliyane iku ana maneh tembang dolanan lan tembang campursari. Yen
cakepan tembang dolanan lan tembang campursari diwaspadakake, apa ya bedane karo
geguritan? Tuladhane tembang dolanan lan tembang campursari kaya ing ngisor iki.

Tuladha tembang dolanan:
SLUKU-SLUKU BATHOK

Sluku-sluku bathok
bathoke ela-elo
si rama menyang solo
leh-olehe payung motha
mak jenthit lololobah
uwong mati ora obah
yen obah medeni bocah
yen urip nggoleka dhuwit

Tuladha tembang campursari:
KUNCUNG
(Anggitane Ranto Edi Gudel)

cilikanku rambutku dicukur kuncung
kathokku saka karung gandum
klambiku warisane mbah kakung
sarapanku sambel korek sega jagung

Sastri Basa /Kelas 11 3