Page 827 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๘๑๕

ี
ลูกหนี้ทั้งสิ้น แต่จะมีเพยงกรณีเดียวที่หลักความผิดไม่เป็นเงื่อนไขในการเลิกสัญญาในกรณีลูกหนี้ไม่ช าระ
หนี้ตามก าหนดเวลาที่เป็นสาระส าคัญตามมาตรา ๓๘๘ ซึ่งเรียกว่าการช าระหนี้ล่าช้าเท่านั้น
ี
ี

(๒.๑.๑) การไม่ช าระหนี้เนื่องจากความผิดของคู่สัญญาฝ่ายที่มหน้าที่ต้องชาระหนี้และอก
ฝ่ายบอกกล่าวก าหนดเวลาโดยชอบ
ี
เมื่อพจารณาโดยทั่วไปแล้วการไม่ช าระหนี้ของคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งย่อมท าให้อกฝ่ายมีสิทธิที่จะ
ิ
ื่
ฟองร้องต่อศาลเพอบังคับให้ฝ่ายที่ไม่ช าระหนี้ปฏิบัติการช าระหนี้ตามที่ตกลงกันไว้หรือบังคับให้ช าระ
้
ค่าสินไหมทดแทนความเสียหายอันเนื่องจากการไม่ช าระหนี้ได้ แต่ทั้งนี้ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย์
่
ั
มาตรา ๓๘๗ ยังให้สิทธิคู่สัญญาฝ่ายที่ไม่ได้รับช าระหนี้ในการบอกเลิกสัญญาเพื่อให้ตนพ้นความผูกพนตาม
สัญญาได้ ซึ่งมาตรา ๓๘๗ บัญญัติว่า “ถ้าคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งไม่ช าระหนี้ อกฝ่ายหนึ่งจะก าหนดระยะเวลา
ี
พอสมควร แล้วบอกกล่าวให้ฝ่ายนั้นช าระหนี้ภายในระยะเวลานั้นก็ได้ ถ้าและฝ่ายนั้นไม่ช าระหนี้ภายใน
ี่
ระยะเวลาที่กาหนดให้ไซร้ อกฝ่ายหนึ่งจะเลิกสัญญาเสียก็ได้” หลักดังกล่าวเป็นหลักทมุ่งใช้บังคับแก่สัญญา

ี
โดยทั่วไป ไม่ว่าสัญญานั้นจะมีสัญญาลักษณะต่างตอบแทนหรือไม่ก็ตาม ถ้าการช าระหนี้มีก าหนดเวลาตาม
สัญญาแต่ก าหนดเวลาช าระหนี้นั้นมิใช่สาระส าคัญ หากคู่สัญญาฝ่ายลูกหนี้ไม่ช าระหนี้ภายในก าหนดเวลา

ี
นั้นคู่สัญญาอกฝ่ายจะบอกเลิกสัญญาทันทีมิได้ แต่จ าต้องบอกกล่าวและก าหนดเวลาพอสมควรให้อกฝ่าย
ี
หนึ่งช าระหนี้เสียก่อนและเมื่อเวลาที่ได้ก าหนดดังกล่าวล่วงพนโดยที่มิได้มีการช าระหนี้ต่อกัน คู่สัญญาอก
ี
้
๑๑
ฝ่ายที่ไม่ได้รับช าระหนี้จึงมีสิทธิเลิกสัญญาได้ตามมาตรา ๓๘๗ ส าหรับกรณีการช าระหนี้ที่มีกาหนดเวลา

ช าระหนี้เป็นสาระส าคัญนั้นจะได้กล่าวในหัวข้อถัดไปว่าด้วยการช าระหนี้ล่าช้า นอกจากนี้ข้อส าคัญอก
ี
ประการหนึ่งที่จะถือว่าคู่สัญญาไม่ช าระหนี้นั้นคือ คู่สัญญาฝ่ายที่ต้องช าระหนี้ต้องมีความผิดอกด้วย
ี
คู่สัญญาอกฝ่ายจึงจะมีสิทธิเลิกสัญญาได้ หนี้ตามสัญญาที่มิได้ช าระอาจอย่างหนี้สิ้นเชิง (ทงหมด) หรือ
๑๒
ี
ั้
ุ
บางส่วน หรือหนี้ประธานหรือหนี้อปกรณ์ก็ได้ ส าหรับการไม่ช าระหนี้อปกรณ์ เช่น การไม่ช าระดอกเบี้ย
ุ
๑๓
ตามสัญญากู้เงิน เป็นต้น
(๒.๑.๒) การช าระหนี้ล่าช้า
ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย์มาตรา ๓๘๘ บัญญัติว่า “ถ้าวัตถุที่ประสงค์แห่งสัญญา
่
นั้นว่าโดยสภาพหรือโดยเจตนาที่คู่สัญญาได้แสดงไว้จะเป็นผลส าเร็จได้ก็แต่ด้วยการช าระหนี้ ณ เวลามี

ก าหนดก็ดีหรือภายในระยะเวลาอันใดอันหนึ่งซึ่งก าหนดไว้ก็ดีและก าหนดเวลาหรือระยะเวลานั้นได้ล่วงพน
้
ไปโดยฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมิได้ช าระหนี้ไซร้ ท่านว่าอกฝ่ายหนึ่งจะเลิกสัญญานั้นเสียก็ได้มิพกต้องบอกกล่าวดั่ง
ั
ี
ว่าไว้ในมาตราก่อนนั้นเลย” จะเห็นได้ว่าบทบัญญัติดังกล่าวไม่ได้ก าหนดให้ต้องบอกกล่าวและก าหนดเวลา

พอสมควรตามมาตรา ๓๘๗ และ จากถ้อยค ามาตรา ๓๘๘ ก็เป็นเป็นข้อยกเว้นของมาตรา ๓๘๗ โดย
ก าหนดให้คู่สัญญาฝ่ายหนึ่งมีสิทธิเลิกสัญญาได้โดยไม่ต้องบอกกล่าวและก าหนดเวลาพอสมควร เนื่องจาก

สัญญานั้นแสดงให้เห็นโดยรูปเรื่องของสัญญาหรือความมุ่งหมายของคู่สัญญาว่าระยะเวลาในการช าระหนี้

๑๑ ศนันท์กรณ์โสตถิพันธุ์, อ้างแล้ว เชิงอรรถที่ ๓ , น. ๔๗๒.

๑๒ จิ๊ด เศรษฐบุตร, อ้างแล้ว เชิงอรรถที่ ๔, น. ๒๘๙.
๑๓ เพิ่งอ้าง, น. ๒๙๐ - ๒๙๑ .