Page 127 - 24_LiryDram_2019

do Jana Białobłockiego, że się „niezawodnie” wybiera na koncert Szymanowskiej4. Korzy- stali ze środków stylu brillant, lecz Chopin już w okresie warszawskim podjął formy cyklicz- ne, skomponował dwa koncerty fortepiano- we, w których styl brillant zyskał cechy wysu- blimowane. Szymanowska napisała pod ko- niec życia Nokturn B-dur, porównywany do Nokturnu Es-dur op. 9 nr 2 Chopina z uwagi na wariacyjne rozwijanie frazy i klimat jakby Chopinowski, ale wzajemne wpływy są wy- kluczone. Chopin komponował opus 9 w Pa- ryżu (1832), a nokturn Szymanowskiej wy- dany został dopiero w 1852 r. A może duch epoki to sprawił? W wierszu Nokturn Mieczy- sława Jastruna Chopin mówi: Jestem ciszą, która tędy przeszła, / jestem w każdej powie- trza nucie.
Relacje Chopina z Mickiewiczem były o wiele chłodniejsze niż Szymanowskiej. Mickiewicz namawiał go do napisania ope- ry, podobnie jak J. Elsner i S. Witwicki. Chopin najdoskonalej mógł jednak wyrazić swój „żal” – tym słowem określił charakter swoich utworów – na fortepianie; napisał tylko dwie pieśni do słów Mickiewicza Mo- ja pieszczotka i Precz z moich oczu. W etiu- dach zrewolucjonizował środki techniczne,
Przypisy
zainspirowany koncertami Paganiniego w 1829 r. w Warszawie, i stworzył w każdej etiudzie dydaktyczno-artystyczne arcydzie- ło, które R. Brandstaetter w Pieśni o życiu i śmierci Chopina 5 porównał do „kosmicz- nej róży”, a to tylko – dodał – ćwiczenia. / wprawki. / Dla doskonalenia / Sprawności palców. W 1830 r., kiedy Chopin przeby- wał już w Wiedniu, jego sztuka nabierała rysów niezwykle dramatycznych. Pod wpły- wem przeżyć, powstania listopadowego szkicował, jak się sądzi, Etiudę rewolucyj- ną i Scherzo h-moll, wyrażające wzmożone napięcie w częściach skrajnych przedzie- lonych motywem kolędy Lulajże, Jezuniu, odzwierciedlającej jego uczucie „osierocia- łości”, o którym pisał w liście do Jana Ma- tuszyńskiego 26 i 29 grudnia 1830 r.6 Po- tem w Paryżu stworzył indywidualny, uni- kalny styl fortepianowy jako jeden z najbar- dziej głęboko emocjonalnych nowatorów faktury i formy epoki romantyzmu w mu- zyce, która już wcześniej anonsowana była w pieśniach F. Schuberta, w operze Wolny strzelec K.M. Webera (1821), kształtowa- ła się w programowej Symfonii fantastycz- nej H. Berlioza (1830) i od lat 30. w muzyce fortepianowej.
1 Tadeusz Strumiłło, Źródła i początki romantyzmu w muzyce polskiej, PWM, Kraków 1956.
2 Antoni A. Woroniec, Początki muzyki tak guralnego jako i choralnego kantu, Wilno 1809 (praca napisana ok. 1794 r.); Jan D. Holland, Traktat akademicki o prawdziwej sztuce muzyki, Wrocław 1806; Karol Kurpiński, Zasady harmonii tonów z dołączeniem jenerałbasu praktycznego, Warszawa 1821.
3 Cyt. za Igor Bełza, Maria Szymanowska, przekł. J. Ilinicka, PWM, Kraków 1987, s. 111.
4 Korespondencja Fryderyka Chopina, tom 1. 1816-1831, oprac. Z. Helman, Z. Skowron, H. Wróblewska-Straus, Wyd. UW, Warszawa 2009, s. 215.
5 „W Drodze”, Poznań 1987.
6 Korespondencja Fryderyka Chopina, tom 1., op. cit., s. 462.
lipiec–wrzesień 2019 LiryDram 125