Page 104 - 12_LiryDram_2016

ale wynika ona ze specyficznego podejścia do zagadnień związanych z całą problema- tyką państwa – a więc w głównej mierze do polityki. Sam Machiavelli rozumiał państwo jako złożony twór władcy i podporządkowa- nych mu jednostek. Społeczeństwem jako takim szczególnie się nie interesował. Może bardziej tylko warunkami działania w kon- kretnym ustroju politycznym. A tu bardzo przydatna okazywała się wiedza psycholo- giczna. Największym nowatorstwem Ma- chiavellego było traktowanie państwa jako tworu całkowicie ludzkiego, bez religijnego pierwiastka. Machiavelli głosił niezależność państwa od kościoła. Nauczyliśmy się po- strzegać moralność i etykę wyłącznie w na- szej nowszej, chrześcijańskiej odsłonie, zapominając, skąd pochodzi. Machiavelli
o tym pamięta i to właśnie próbuje nam przekazać. Moralność chrześcijańska opiera się na takich ideałach, jak miłość bliźniego, miłosierdzie, ofiarność, miłość Boga, prze- baczanie wrogom, pogarda dla spraw tego świata, wiara w życie pośmiertne. Jako taka nie jest ona możliwa do wykorzystania w rządach – dużo większa i pożyteczniejsza jest tu konieczność przywrócenia moral- ności świeckiej, by nie rzec – pogańskiej. Według Machiavellego to, co uchodzi po- wszechnie za kardynalne cnoty chrześci- jańskie, stanowi główną przeszkodę na dro- dze budowania społeczeństwa takim, jakim chciałby je widzieć. Polityka w jego mnie- maniu dotyczyła bezpieczeństwa zewnętrz- nego, pokoju wewnętrznego, stabilności i poziomu zamożności. Ale nie obejmowa- ła już wychowania, realizacji ideałów czy moralności. To z kolei wykluczało myślenie utopijne. Machiavelli skupiał się przede wszystkim na odkrywaniu reguł skuteczne- go działania. Za istotną cnotę uważał umie- jętność szybkiego podejmowania decyzji, błyskotliwość, inicjatywę i energię. Cnoty te umożliwiały, choć częściowo, zapanowa- nie nad własnym i cudzym losem. Jednak twierdził mimo wszystko, że decydujący wpływ na los ma przypadek.
Ale powróćmy do Mandragory, której kompozycja nie odbiegała od przyjętych wówczas wzorców, mianowicie skompli- kowanych i nieprawdopodobnych intryg z elementami komicznymi, ukazanych z dużym wyczuciem wymogów sceny. Man- dragora powstała w bardzo trudnym dla Machiavellego okresie odsunięcia go od politycznej służby. Utrata ważnego stano- wiska państwowego, pobyt w więzieniu oraz niepewność jutra sprawiały, że le-
102 LiryDram lipiec–wrzesień 2016