Page 15 - bon-dia-aruba-20220517
P. 15
a15
salud Diamars 17 mei 2022
“Sa bo number”
Dia Mundial di Hipertension
Cu e meta pa conscientisa co- (BMI bou di 25)
munidad riba e topico di presion Mantene un midi di cintura saluda-
halto, Departamento di Salud bel (hende muher menos cu 88 cm,
Publico su seccion Promocion di hende homber menos cu 102 cm)
Salud conhuntamente cu IBiSA a Come alimentacion saludabel cu am-
organisa pa empleadonan di dife- plio berdura, fruta, grano completo y
rente hotel entre otro Hyatt Re- awa
gency, Amsterdam Manor Beach Baha man na salo (salo, condimen-
Resort, Bucuti & Tara Beach Re- to, sauce, cuminda di restaurant/fast
sort y Hilton Aruba Resort un si- food /truck), cuminda vet y/of hasa
man di checkeo di presion. Haci actividad fisico regularmente
(5x pa siman por lo menos 30 min-
Pa comunidad DVG hunto cu Prakti- uut)
jk Ondersteuners Huisartsen y IBiSA Canalisa tension (stress) na un forma
lo ta organisando tambe un chekeo di positivo
presion riba dia 21 di mei na Centro Limita alcohol
Kibrahacha y dia 4 di juni na IBiSA Stop di huma
San-Nicolas for di 8or di mainta pa
12or di merdia. Con pa reduci presion halto?
Come saludabel y pone atencion riba
Presion Halto ta conosi pa ocaciona salo
malesanan di curason y ader, stroke, Baha peso si bo tin peso di mas
problema cu riñon y otro probleman- Haci actividad fisico diario, por lo
an di salud. E condicion riba su mes menos 30 minuut pa dia
no ta duna señal of sintoma p’esey Preferiblemente no bebe alcohol y no
un persona por tin presion halto pa huma
añanan largo sin cu e sa. Durante di e Bebe bo medicamentonan fiel segun
periodo aki, e presion halto por causa instruccion di bo dokter
daño na curason, ader, riñon y otro
partinan di e curpa. Pa e motibo aki
ta hopi importante pa midi bo pre- Cifra di presion halto na Aruba
sion, aunke bo no ta sinti nada. Si bo (GOA 2016/2017, National Multi-
presion ta bon, mantene un estilo di Sectoral Action Plan for Non-
bida saludabel. Si bo presion ta halto Communicable Diseases, 2020-
ta bon pa haci e cambionan necesario 2030)
pa asina baha e presion y evita daño Totaal (20 aña pariba): 63% tin un cada 5 tin presion halto (58%) Edad 60+: 9 di cada 10 tin presion
na bo organonan. presion halto Edad entre 20 y 39 aña:1 di cada 4 tin halto (87%)
Hende Homber (20 aña pariba): 3 di presion halto (28%) Mortalidad causa pa malesanan di cu-
Con pa preveni presion halto? cada 4 tin presion halto (71%) Edad entre 40 y 59 aña:1 di cada 2 tin rason y ader ta 31.3% (1999-2020).
Mantene un peso di curpa saludabel Hende Muher (20 aña pariba): 3 di presion halto (48%)
Discriminacion den sector di cuido di salud ta
causando mas malesa den cuidadanonan
(NLTimes) - Discrimina- salud, centro di experticio ta sinti cu nan ta ser trata dife- tigadornan a haya, Pointer a malesa cardiovascular y pre-
cion no solamente ta tuma nacional Pharos a conclui rente y no ta ser tuma na se- reporta. sion di sanger eleva.” Hen-
luga den e mercado di vivi- den un estudio. rio pa causa di nan apariencia, denan tambe como resultado
enda, educacion y na luga- religion of nomber. Y esaki Un di e personanan cu di esaki ta evita di bay dokter
nan di trabao na Hulanda Pashentnan di varios dife- por impaca ambos nan salud Pharos a entrevista a na Hu- pa nan no bira victima di dis-
sino tambe den cuido di rente antecedente hopi biaha mental y salud fisico, inves- landa, pero su mayornan ta criminacion.
di descendencia Surinames
Hindu. El a ser trata dife- Rabin Baldewsingh, coor-
rente durante su tratamento dinador nacional contra dis-
pa cancer di pecho pa causa criminacion y racismo kier
di su color di piel, el a conta e un investigacion amplio den
investigadornan. “Ora cu mi e extento di discriminacion
pareha y mi persona a yega den e sistema di cuido di
cerca e oncologo, el a cum- salud. “Mi ta hopi impacta pa
inda mi persona y dirigi na esaki. E ta afectami profun-
mi pareha pa puntra tocante damente,” el a bisa Pointer
mi condicion,” el a bisa. “El den respuesta na e estudio di
a pone cu mi a sinti cu mi no Pharos. “E señalnan cu mi ta
por papia pa mi mes como un haya tocante esaki ta cu hen-
muhe di color, y el a pensa cu denan cu un antecedente di-
mi pareha ta mi interprete.” verso a cuminsa evita cuido
di salud. Esaki ta hopi disgus-
Discriminacion den cuido di tante y peligroso pa nan salud.
salud ta causa cu mas hende Esaki no solamente ta nifica
ta bira malo, investigador di cu nan no ta ricibi e cuido cu
Pharos Tessa van Loenen a nan merece, sino tambe nan
expresa na Pointer. “E stress ta core e riesgo di malesa di
cu discriminacion ta produci termino largo y morto.”
ta causa kehonan adicio-
nal fisico manera diabetes,