Page 3 - HOH
P. 3

Diabierna, 21 November 2025                                    AWEMainta                                                  LOCAL             3



       Violencia domestico ta cuminsa na edad hoben




                                                         Educacion tambe mester



       VIOLENCIA domestico no ta cuminsa
       na adulto. E ta coy raiz mas trempan—
       den loke muchanan  ta mira, tende, y

       wordo siña tocante relacion, genero,
       poder, y control. Toch pa añanan, siste-
       manan di educacion a trat’e como algo
       pa  atende cu ne despues cu e pasa.

       Esey no ta suficiente bon.


       Si nos ta serio tocante kibra e ciclo
       di  abuso, nos mester stop di actua

       comosifuera esaki ta djis un  asunto
       priva entre adulto. Nos mester bira
       incomodo y cuminsa siña muchanan—
       for di un edad hoben—con relacionnan

       saludabel ta mustra realmente.


       Tin  un  cuerpo creciente  di inves-
       tigacion cu  ta mustra cu  educacion

       tocante relacionnan  respetuoso ta
       traha. Programanan cu ta cuminsa den
       scol basico y secundario, specialmente
       esnan cu ta cubri regulacion emocional,

       habilidadnan di comunicacion, consen-
       timento, y reta rolnan di genero dañino,
       por  reduci violencia den relacionnan
       futuro. Toch e programanan aki ainda             Eynan  tambe  ta  unda  confiansa  ta             mucha, nos ta lagando  esnan mas

       ta e excepcion, no e norma.                      wordo construi—pues si un mucha ta                vulnerabel atras.
                                                        experencia abuso na cas, nan ta mas
       Hopi  scol ta mishi e tema solamente             probabel di busca yudansa.                        Y despues tin e asunto di fondo. A pesar
       den contexto di  educacion sexual, y                                                               di  e  beneficionan  cla,  programanan

       hasta e ora, hopi biaha ta mucho tiki,           Un di e problemanan mas grandi,                   di prevencion hopi biaha ta e prome
       mucho laat. Loke ta falta ta un mensahe          sinembargo, ta cu hopi adulto ainda ta            pa wordo corta ora presupuestonan
       cla y consistente cu abuso—sea ta                trata violencia domestico como algo               baha. E costo di no haci nada—trauma,
       emocional,  verbal,  fisico,  of  digital—       mucho  pisa pa mente  di hobennan.                productividad  perdi, cuido medico,

       no ta djis “mal comportacion” sino un            Pero muchanan ya caba ta exponi na                gastonan legal—ta hopi mas grandi.
       asunto social serio. Siña esaki trempan          dje—na cas, den media, of via ‘peers’.
       ta  yuda  muchanan  identifica  abuso,           E silencio rond di e tema no ta proteha           E punto final ta esaki: si nos kier lanta
       pone limite, y señala normanan pelig-            nan. E ta isola nan.                              un generacion cu ta rechasa abuso den

       roso prome cu nan bira internalisa.                                                                tur forma, nos mester cuminsa cu nan.
                                                        Esaki ta specialmente  berdad pa                  Esey kiermen haci educacion tocante
       Pero no ta trata solamente di e curric-          studiantenan  marginalisa.  Hubentud              relacionnan respetuoso un parti stan-
       ulum. Un enfoke di scol completo ta              LGBTQ+,  muchanan  den  cuido  di                 dard di bida escolar—no  un extra

       crucial. Ora maestronan ta modela                criansa, y esnan di background cultur-            opcional.
       respet y bondad, ora scolnan ta aplica           almente diverso hopi biaha ta enfrenta            E kiermen  envolvi mayornan y comu-
       cero tolerancia pa  acoso of bullying,           riesgonan unico pero masha poco ta                nidadnan den e combersacion.  Y e
       y ora studiantenan ta wordo encu-                mira  nan  mes  refleha  den  educacion           kiermen trata prevencion di violencia

       rasha pa papia y sostene otro, eynan ta          di relacion ‘mainstream’. Si nos no ta            domestico como e trabao urgente y
       unda cambio cultural real ta cuminsa.            adapta mensahenan pa yega na cada                 fundamental cu e ta.
   1   2   3   4   5   6   7   8