Page 2 - HOH
P. 2
Diabierna, 29 Augustus 2025 AWEMainta LOCAL 3
Nos ta practicando cuido
medico selectivo na Aruba?
CUIDO medico hopi biaha ta wordo describi como un
derecho universal — un sistema construi riba e principio cu
tur bida ta merece cuido, dignidad y un chens pa sobrevivi.
Sinembargo, preguntanan preocupante ta lantando:
Ta posibel cu dokternan y seguronan medico ta practicando
un cuido selectivo den silencio? Por uza edad, probabilidad
di sobrevivencia of costo como criterio pa dicidi ken ta haya
tratamento y ken no? Y si ta asina, ken a duna nan e poder
pa scoge ken ta biba y ken ta muri?
E centro di e debate
E preocupacion ta bini di un percepcion creciente cu pash- Dokternan bou di presion
entnan di edad halto — esnan cu a paga AZV, e seguro Lo ta inhusto pa bisa cu dokternan deliberadamente ta
medico universal di Aruba, henter nan bida — tin biaha ta “hunga Dios.” Hopi dokter na Aruba ta traha incansable-
wordo trata como si fuera nan cuido ta menos urgente of tin mente bou di un presion inmenso. Pero e realidad ta cu
menos balor. Storianan ta circula di grandinan cu ta wordo algun ta pega entre etica medico y limitacionnan sistemico.
nenga cierto proceduranan, of ta haya sa cu nan ta “mucho Si recursonan ta limita, hospitalnan y directivanan di seguro
bieu” pa tratamentonan cu por a prolonga of mehora nan por presiona dokternan pa duna prioridad na pashentnan
bida. mas hoben y mas saludabel cu tin un probabilidad mas halto
di sobrevivi.
Esaki ta lanta preguntanan etico fundamental.
Tradicionalmente, dokternan ta huramenta e Huramento Esaki no ta algo unico na Aruba — el a wordo debati rond
Hipocratico, un promesa pa haci tur lo posibel pa salba mundo, specialmente durante COVID-19 ora camanan di
bida y alivia sufrimento. Cuido medico mester ta pa proteha ICU tabata scars. E diferencia ta cu e tipo di racionamento
bida, no pa calcula ken “ta bale la pena” e esfuerso. Pero cu ey a wordo reconoci abiertamente como un medida di emer-
recursonan limita y un poblacion cu ta enbeheciendo, algun gencia. Si awor e ta sosodiendo den silencio na Aruba, sin
ta argumenta cu un racionamento silencioso ya caba por ta transparencia of debate, e asunto ta bira tanto moral como
tumando luga. politico.
E rol di seguro medico Un yamada pa transparencia y dignidad
Companianan di seguro, incluyendo AZV, ta sinta den centro E pueblo di Aruba tin derecho di puntra: nos cuido medico
di e controversia. Cu e gastonan di salubridad na Aruba subi- ta berdaderamente universal, of e ta wordo aplica selec-
endo — impulsa pa tecnologia caro, specialistanan importa tivamente? Si contribucion na AZV ta obligatorio pa bida,
y maneho di malesanan cronico — e presion pa controla e promesa di cuido no mester ta igual te na final di bida?
gasto ta enorme. E peliger, sinembargo, ta cu decisionnan Pashentnan di edad no ta un “carga” — nan ta e mesun
pa spaar placa por slip drenta huicionan di balor tocante hendenan cu a construi e isla aki, a lanta su famianan y a
bida humano. paga fielmente den e sistema.
Ora un tratamento wordo nenga pasobra e ta considera Cuido medico selectivo, si e wordo practica sin supervision,
“mucho costoso” pa un pashent di edad cu tin añanan limita ta mina e confiansa den e mesun institucionnan cu mester
mas pa biba, e mensahe ta uno cu ta duna bo calafriu: Bo proteha nos. Loke tin mester ta transparencia: Maneho cla
decadanan di contribucion no ta garantisa bo cuido igual riba decisionnan di tratamento, comunicacion honesto cu
mas. Enbes di esey, bo ta wordo pisa contra spreadsheetnan famianan, y garantianan cu dignidad ta keda e centro di
di eficiencia. cuido.

