Page 2 - HOH
P. 2

Diabierna, 29 Augustus 2025                                    AWEMainta                                                  LOCAL             3


              Nos ta practicando cuido







       medico selectivo na Aruba?










       CUIDO  medico  hopi biaha ta wordo describi como  un
       derecho universal — un sistema construi riba e principio cu
       tur bida ta merece cuido, dignidad y un chens pa sobrevivi.

       Sinembargo, preguntanan preocupante ta lantando:


       Ta posibel cu dokternan y seguronan medico ta practicando
       un cuido selectivo den silencio? Por uza edad, probabilidad

       di sobrevivencia of costo como criterio pa dicidi ken ta haya
       tratamento y ken no? Y si ta asina, ken a duna nan e poder
       pa scoge ken ta biba y ken ta muri?



       E centro di e debate
       E preocupacion ta bini di un percepcion creciente cu pash-                 Dokternan bou di presion
       entnan  di edad halto — esnan cu a paga AZV, e seguro                      Lo ta inhusto pa bisa cu  dokternan  deliberadamente ta
       medico universal di Aruba, henter nan bida — tin biaha ta                  “hunga Dios.” Hopi dokter na Aruba ta traha incansable-

       wordo trata como si fuera nan cuido ta menos urgente of tin                mente  bou di un  presion  inmenso. Pero e  realidad ta cu
       menos balor. Storianan ta circula di grandinan cu ta wordo                 algun ta pega entre etica medico y limitacionnan sistemico.
       nenga cierto proceduranan, of ta haya sa cu nan ta “mucho                  Si recursonan ta limita, hospitalnan y directivanan di seguro
       bieu” pa tratamentonan cu por a prolonga of mehora nan                     por presiona dokternan pa duna prioridad na pashentnan

       bida.                                                                      mas hoben y mas saludabel cu tin un probabilidad mas halto
                                                                                  di sobrevivi.
       Esaki     ta    lanta    preguntanan        etico     fundamental.
       Tradicionalmente, dokternan ta huramenta e Huramento                       Esaki no ta algo unico na Aruba — el a wordo debati rond

       Hipocratico, un promesa pa haci tur lo posibel pa salba                    mundo, specialmente durante COVID-19 ora camanan di
       bida y alivia sufrimento. Cuido medico mester ta pa proteha                ICU tabata scars. E diferencia ta cu e tipo di racionamento
       bida, no pa calcula ken “ta bale la pena” e esfuerso. Pero cu              ey a wordo reconoci abiertamente como un medida di emer-
       recursonan limita y un poblacion cu ta enbeheciendo, algun                 gencia. Si awor e ta sosodiendo den silencio na Aruba, sin

       ta argumenta cu un racionamento silencioso ya caba por ta                  transparencia of debate, e asunto ta bira tanto moral como
       tumando luga.                                                              politico.


       E rol di seguro medico                                                     Un yamada pa transparencia y dignidad

       Companianan di seguro, incluyendo AZV, ta sinta den centro                 E pueblo di Aruba tin derecho di puntra: nos cuido medico
       di e controversia. Cu e gastonan di salubridad na Aruba subi-              ta berdaderamente universal, of e ta wordo aplica selec-
       endo — impulsa pa tecnologia caro, specialistanan importa                  tivamente? Si contribucion na AZV ta obligatorio pa bida,
       y maneho  di malesanan cronico  — e presion  pa controla                   e promesa di cuido no mester ta igual te na final di bida?

       gasto ta enorme. E peliger, sinembargo, ta cu decisionnan                  Pashentnan di edad  no ta un “carga”  — nan ta e mesun
       pa spaar placa por slip drenta huicionan di balor tocante                  hendenan cu a construi e isla aki, a lanta su famianan y a
       bida humano.                                                               paga fielmente den e sistema.



       Ora un tratamento wordo nenga pasobra e ta considera                       Cuido medico selectivo, si e wordo practica sin supervision,
       “mucho costoso” pa un pashent di edad cu tin añanan limita                 ta mina e confiansa den e mesun institucionnan cu mester
       mas pa biba, e mensahe ta uno cu ta duna bo calafriu: Bo                   proteha nos. Loke tin mester ta transparencia: Maneho cla
       decadanan di contribucion no ta garantisa bo cuido igual                   riba decisionnan  di tratamento, comunicacion  honesto cu

       mas. Enbes di esey, bo ta wordo pisa contra spreadsheetnan                 famianan, y garantianan cu dignidad  ta keda  e centro di
       di eficiencia.                                                             cuido.
   1   2   3   4   5   6   7