Page 3 - bon-dia-aruba-20220712
P. 3
A3
LOCAL Diamars 12 Juli 2022
Wouter Veenendaal di Universidad Leiden ta puntra dicon colaboracion denter Reino Hulandes
ta asina dificil
Representacion politico di e islanan den Tweede Kamer
lo por elimina falta di comprension
Docente Politicologia Universitario di Uni- nan mes na nan votadornan. E interes electoral aki
versidad di Leiden ta puntra dicon e rela- ta forma un declaracion importante pa falta di soli-
cionnan di Reino ta birando mas dificil. “Pa- daridad y cooperacion den Reino.”
labranan bunita riba Reino ta birando mas
bashi,” Wouter Veenendaal ta opina. “Rela- Veenendaal a bisa cu si tira bista na Hulanda, tin
cionnan di Reino ta caracterisa pa un lucha un falta di conocemento y desinteres grandi pa Re-
duro di interes. Un posibel solucion ta cu den ino. Algun encuestanan Hulandes cu a organisa a
Parlamento Hulandes lo por tin representan- mustra cu un gran parti di e poblacion Hulandes lo
tenan di e paisnan di Reino den Caribe, cu ta prefera pa kibra tur relacion cu e islanan.
por controla Gobierno di Reino. Dinamarca
ta prueba cu esaki no ta algo cu ta irealistico.” Laso directo cu Hulanda
E punto di bista aki tabata existi cu Gobierno Hu-
Wouter Veenendaal a bisa esaki den un opinion landes, particularmente durante e decadanan di 70
skirbi y publica pa e Asociacion Hulanda Aruba pa 90 di siglo pasa, cu tabata kier a pusha e islanan
(Genootschap Nederland Aruba) den su ultimo pareu den direccion di independencia. Finalmente,
‘newsletter.’ Veenendaal ta investiga e efectonan lo contrario a sucede. Antias Hulandes a cay for di
di grandura di poblacion pa democracia, cu enfoke otro y cada un di e paisnan a haya un laso directo
special riba politica di islanan chikito. Entre 2014 y cu Hulanda.
2017 el a ehecuta un investigacion riba seis isla cu
tabata forma parti di Antias Hulandes pa e KITLV, “Awor cu a bira cla cu e paisnan lo keda den Reino,
Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volken- e strategia di Den Haag ta dirigi pa limita mas tanto
kunde. posibel e posibel desbentahanan di relacionnan di
Reino pa Hulanda. Esaki ta nifica cu ta interveni
Veenendaal a mustra cu manera semper e paisnan mas hopi y mas asertivo.” Veenendaal ta bisa cu
den Caribe a mira instalacion di Secretario di Es- COHO ta un ehempel. “E politiconan Hulandes sa
tado pa Relacionnan den Reino, Alexandra van cu nan votadornan en general tin poco sentimento
Huffelen como un oportunidad pa restaura e rela- pa Reino y lo no duda pa tuma un postura fuerte
cionnan cu a bira basta afecta. E mesun speranza, contra e paisnan den Caribe.”
sinembargo, tabata existi cada biaha cu ta bin un
Secretario di Estado nobo. A pesar di palabranan Politica polarisa
bunita, e paisnan y Den Haag ta bolbe confronta E situacion den e paisnan Caribense ta net lo con- mustra cu un posibel participacion di votadonan
otro den conflicto. Segun Veenendaal, tin poco in- trario, cu particularmente despues di e pandemia di den e paisnan den Caribe pa eligi representantenan
dicacion pa spera cu e Relacionnan di Reino e bi- corona ta luchando cu problemanan economico y den Tweede Kamer por funcciona.
aha aki si lo cambia y mehora fundamentalmente. social grandi. Tur tres pais tin politicanan turbulen- Dinamarca tambe tin teritorionan ultramar, esta
“Kico ta haci cu cooperacion y traha hunto den to y polarisa, Veenendaal ta opina. Politiconan di e Groenland y Islanan Faeroe. Cada uno ta manda
Reino ta asina dificil?” e docente Universitario ta paisnan Caribe sa cu hunga e wega contra Hulanda representante pa e Parlamento Danes. “Si traduci
puntra su mes. ta traha bon cu nan votadornan y ta kita atencion esaki na e situacion Hulandes, e lo nifica cu algun
for di e problemanan riba e islanan. “Como tal, nan asiento fiho den Parlamento (Tweede Kamer) y po-
Statuut ta contradictorio lo no duda pa acusa Hulanda di actitud neo-colo- siblemente den Senado (Eerste Kamer) lo mester
Segun Veenendaal, un prome splicacion pa e con- nial of di purba re-colonisa e islanan. Door di pone keda reserva pa representantenan di e tres paisnan
flictonan aki ta basa riba Statuut, cu despues di e culpa di e problemanan riba Hulanda, gobernan- den Caribe.”
1954 ta regula e relacionnan den Reino. “Statuut ta tenan riba e islanan den Caribe no mester asumi
inclui un cantidad di contradiccion. Di un banda e responsabilidad pa nan actonan, cu ta duna nan un Mirando e diferencia den grandura di poblacion,
ta crea un Reino Hulandes cu cuater pais autono- posibilidad mas grandi pa keda reeligi.” por papia aki unicamente di algun asiento, cu ki-
mo, cu ta igual cu otro. Pero di otro banda Statuut a zas den aspecto politico lo no pisa hopi, segun
crea cu un di e cuater pais, cu ta Hulanda, ta mucho Segun Veenendaal, e actitud aki por splica pakico Veenendaal. “Pero di otro banda, e lo nifica si cu e
mas poderoso cu e otronan.” algun gobernante den Caribe ta bay den accionnan stem di e electorado di Caribe lo keda scucha den
drastico, manera e strike di hamber di Mike Eman, e debate politico Hulandes y otro partidonan den
Gobierno di Reino ta practicamente e Gobierno e menasa pa kima militarnan Hulandes cu Clyde Parlamento mester relaciona nan mes cu esaki. Mas
Hulandes y e unico organo pa control’e ta e Par- van Putten a haci na St. Eustatius of entrega di keho ainda, ta resulta cu e cuater asientonan di Groen-
lamento Hulandes. E ciudadanonan di e paisnan di racismo contra Hulanda na Nacionnan Uni di land y di Islanan Faeroe den e Parlamento Danes
Hulandes den Caribe no tin ningun derecho di parti di St. Maarten. tin biaha ta crucial pa formacion di coalicion, di
voto pa Tweede Kamer y esaki ta contribui na un forma cu ta duna e representantenan aki poder po-
deficit democratico cu hopi biaha a keda discuti. E lucha fuerte di interes litico.”
Na cada banda di ocean ta papia regularmente di
“Statuut ta duna Gobierno di Reino e derecho pa Reino Hulandes cu palabranan bunita, pero cu pa Relacion di Reino mas balansa
tuma medidanan cu mester garantisa democracia, motibo di e conflictonan repetitivo, ta zona mas Segun Veenendaal, su proposicion pa representa-
estado di derecho y bon gobernacion den e paisnan bashi. En realidad, Veenendaal ta bisa cu den prac- cion den Parlamento Hulandes ta un cambio insti-
autonomo. Y aunke tur pais ta igual y autonomo, tica, Relacionnan den Reino ta marca specialmente tucional cu por garantisa un miho representacion
den practica ta un pais so cu por interveni unilater- pa un lucha fuerte di interes, cu entre otro por keda di e electorado di e paisnan den Caribe den insti-
almente den e otro tres pais. splica pa motibonan di eleccion. Pero e pregunta ta tucionnan di Reino. “Esey lo por ta e miho prome
si por cambia e tendencia aki. paso pa un Relacion di Reino mas balansa. E cambio
Interpretacion diferente aki lo por conduci na un comprension mas grandi
Statuut ta crea espacio pa diferente interpretacion, Veenendaal ta argumenta cu un solucion por ta cu di e motivacionnan di e politiconan di e paisnan
Veenendaal a continua. “Gobernantenan di e pais- tin representantenan di Caribe den Tweede Kamer den Caribe y di Hulanda y por reduci e posturanan
nan den Caribe ta enfatisa autonomia y igualdad di [red. Mike Eman di AVP den pasado a argumenta contrario existente den e cultura politico.”
nan paisnan, mientras cu politiconan Hulandes ta pa Hulandesnan di e paisnan autonomo den Caribe
enfatisa e funcion di garantia di Reino. Esaki ta ilus- tambe participa den eleccionnan di Tweede Kamer. Finalmente, Veenendaal ta kere cu presencia di rep-
tra cu no ta necesariamente e structura di Reino ta Raad van Advies a duna un conseho negativo y e resentantenan legislativo di Caribe den Parlamento
forma un barera pa cooperacion, sino e interesnan sugerencia no a yega mas leu.] Hulandes lo produci un comprension mas grandi
diferente na cada banda di ocean. Politiconan di di y pa e islanan memey di e votadonan Hulandes,
Hulanda y di e paisnan den Caribe ta eligi pa gru- Dinamarca cu e momento ey lo keda recorda cada biaha cu Re-
ponan cu ta hopi diferente y mester responsabilisa Pero Wouter Veenendaal ta kere cu tin ehempel pa ino Hulandes no ta limita na Europa.