Page 15 - AD

Zaterdag 21 oktober 2017 Achtergrond 15

publiek en dat in bijzondere ge-
vallen de ‘eigenaar’ uitstel tot
aan het Haagse hof (1) een jaar kon aanvragen bij de
rechter. Vanaf 1776 moest ie-
mand die in slavernij naar de
Republiek was gebracht, na
Ook uit de roepnaam van het Meestal kwamen ze van de kust een jaar hier wonen en leven,
Curaçaose jongetje lijkt men te van Guinea, Suriname of de dus gezien worden als een werk-
mogen concluderen dat hun Antillen. Schreuder: ,,De con- nemer met rechten. Natuurlijk
geen eigen wil werd gegund. current van de WIC, de Middel- zullen deze verordeningen, met
Aanvankelijk komt Sideron in burgsche Commercie Compag- de extreem persoonlijke relatie
de archievenstukken voor met nie (MCC), gaf haar kapiteins bij met de stadhouder en zijn fami-
de roepnaam Citroen, Cotrin en wijze van winstuitkering vaak lie, hebben bijgedragen in de
pas later als Cederon, Cideron een mens cadeau.” houding van Willem V naar zijn
en Guan Anthony Sideron, afge- Voor deze gewoonte bestond bedienden Cupido en Sideron.
kort met Sideron. Een voornaam zelfs een term, namelijk ‘pre- Hij liet aan hen voor hun werk-
die, ook tot op heden, net zomin sentslaven’. Aangekomen in de zaamheden een (royaal) salaris
gebruikelijk is in het Caribisch Republiek werden de geïmpor- en (kleding) vergoeding uitke-
gebied als de naam Cupido, met teerde mensen door veel van ren. Deze bedragen werden ho-
de latere toevoeging Willem Fre- hun ‘eigenaren’ beschouwd als ger naarmate ze stegen in de
derik, voor een Afrikaanse jon- bezit. De discussie en ontstane hofhouding, maar kende ook
gen. onduidelijkheid over hun recht verlagingen door reorganisatie
Op de tentoonstelling is te op vrijheid werd in de Republiek en door ongunstige wisselkoer-
ontdekken dat het schenken aan pas in mei 1776 opgeheven met sen (in Engeland). Onderzoeker
Europese hoven, van Afrikaanse een aantal verordeningen. Vanaf Schreuder neemt wel een ver-
tot slaaf gemaakten of in slaver- dat moment konden mensen schuiving waar in de werkzaam-
nij geboren mensen, met name maximaal voor een jaar als ei- heden die die familie hun op-
plaatsvond in de achttiende gendom worden gehouden in de droeg.
eeuw. In het bijbehorende boek Republiek. Hierbij valt de bij- ,,Vooral in de eerste periode,
is te ontdekken dat de eerste zonder kanttekening op dat van vijftien tot twintig jaar
gevallen van ‘presentslaven’, mensen in eigendom binnen aan het hof, was hun functie vol-
volgens onderzoeker Esther zes maanden moesten worden ledig verbonden met hun Afri-
Schreuder, al in de zeventiende teruggestuurd, gerekend vanaf kaanse uiterlijk en dus hun
eeuw plaatsvonden. Verwezen de dag van aankomst in de Re- kleur.”
wordt naar de ‘Moor van de
Prins van Oranje’ met de oer-
Hollandse naam: Jan van Dam.
Deze Jan was niet de enige Moor
aan het hof van Willem III tus-
Twee Moren, 1661, door Rembrandt van Rijn,1606-1669. sen 1667 en 1702. Inmiddels is
bekend dat ook in Amsterdamse
rijke koopmanfamilies, al in de
zeventiende eeuw, huishoudsla-
luxe en overvloed. Vanaf hun wel in geld als in tijd, om de jon- ven voorkwamen omdat ze door
aankomst werden ze ‘het Moor- gens op te leiden tot exotische Rembrandt werden vereeuwigd.
tje’ of ‘de Moortjes’ genoemd. hof-knechten. Ze moesten en ,,Als een relatiegeschenk wer-
Ze waren overgeleverd aan en zouden, tot aan hun dood, blij- den ze ook nog regelmatig door-
compleet afhankelijk van onbe- vend behoren tot hun entoura- gegeven aan een verwant hof.
kende volwassenen die hen ge. Het geven van mensen en die-
allerlei scholing lieten volgen in Het is onbekend of Willem V ren was in de (hof)relaties een
dans, (Franse) taal en etiquette. en Wilhelmina Sideron en Cupi- uitdrukking van prestige en
Zodoende konden ze zich, in de do behandelden als een rariteit macht. Daarnaast werden be-
loop van jaren, bekwamen in het of als huisdieren. Uit alle ar- dienden en zelfs eigen kinderen
werk van kamerdienaar aan het chiefstukken maakt Schreuder doorgeschoven naar verwante
hof van de stadhouder en zijn op dat ze werden gezien als be- hoven”, aldus Schreuder. Zowel
vrouw. Hoewel hun leef- en dienden, waarbij ze de eerste ja- in de tentoonstelling als het bij-
woonomstandigheden de in- ren vooral van Willem V een behorende boek wordt alleen het
druk wekken dat ze vrije werk- voorkeursbehandeling kregen. woord ‘bedienden’ gebruikt, als-
nemers waren, ze ontvingen im- ,,Ze bleven in de gunst van de of men onbekend is met de ter-
mers een salaris plus kost en in- stadhouders want uiteindelijk men ‘huishoudknecht’ en ‘huis-
woning in ruil voor hun zou hij hen laten promoveren slaaf’, want die worden nergens
werkzaamheden, moet toch ge- naar de functie van kamerdie- genoemd.
concludeerd worden dat ze hun naar. De belangrijkste vertrou- Na Cupido en Sideron kwa-
vrijheid nooit meer terugkregen wenspositie voor niet-adellijke men nog eens twee jongens aan
en levenslang gedoemd waren hovelingen.” Of Willem V hier het hof. Die waren wel van Afri- Sideron
de hof-familie te dienen. Zelfs planmatige naartoe werkte vanaf kaanse adel. De prinsjes Kwame
tijdens de Franse Revolutie kre- hun aankomst, om bijna twintig Poko en Kwas Boachi werden in
gen ze niet alsnog hun vrijheid jaar later tot de conclusie te ko- 1837 aan Willem I cadeau ge- De tentoonstelling
terug, maar vertrokken ze in men dat de training in trouw, daan. Ze werden door hem naar
1794, met het Oranje-Nassau- volstrekte toewijding en loya- een Franse kostschool in Delft
paar dat met een vijfde deel van liteit zo succesvol was geweest gestuurd en zijn bekend gewor- De tentoonstelling is nog B de expositie bezoekt:
de hofhouding vluchtte, naar dat ze konden worden aange- den door het boek ‘De zwarte tot en met 28 januari www.haagshistorischmu-
Engeland. Het paar liet overdui- steld in de functie van kamerdie- met het witte hart’ van Arthur Ja- 2018 te zien in het Haags seum.nl/kennyb en de
delijk zijn prestige prevaleren naars, blijft onduidelijk. pin. Ook bleef het tot in de 19e Historisch Museum. In hoop uitspreekt dat de
boven het teruggeven van de Binnen de hof-hiërarchie kre- eeuw gewoonte legerleiders af te deze periode organiseert tentoonstelling een dis-
vrijheid aan Cupido en Sideron. gen ze de hoge titel van liverei- beelden met een Afrikaanse be- het museum Talks-lezin- cussie op gang brengt.
Want ook een jaar later, toen op dragers en ze moesten vooral diende. ,,Cupido en Sideron wa- gen, onder anderen met ,,Als mensen begrijpen
het geboorte-eiland van Sideron, paraderen in de omgeving van ren vrijwel zeker niet vrijwillig Gloria Wekker, waarmee waar dingen vandaan ko-
Curaçao, de grote Tula-slavenop- Zijne Hoogheid om zijn status afgestaan en kregen een heel an- een brug geslagen wordt men, dan kan dat meer
stand plaatsvond, kregen de en die van zijn hof te verhogen. dere opleiding dan de prinsjes naar hedendaagse discus- begrip kweken.”
mannen niet hun vrijheid terug Hoewel de door hen gedragen en prinsesjes die de adellijke fa- sies over racisme, het sla- Met de expositie is het ar-
die hun was afgenomen toen ze kleding geen exotische kenmer- milies regelmatig aan elkaar uit- vernijverleden, wit privi- chiefonderzoek van
als zevenjarige jongetjes op ken had moesten ze wel, als eni- wisselden”, aldus de auteur van lege en onschuld. Esther Schreuder in een
transport werden gezet. Daar- gen, in de hofhouding van onge- het boek. Vanaf heden is een korte prettig leesbaar boek uit-
naast zal het stadhouderlijk paar veer 250 mannen en vrouwen, De in de Republiek wegge- video online te bekijken gebracht door uitgeverij
mogelijk bedacht hebben dat ze hun hele leven een ‘moremuts’ geven of verkochte kinderen waarop de zanger Kenny Balans.
flink geïnvesteerd hadden, zo- of tulband dragen. werden zorgvuldig uitgekozen.