Page 4 - MIN.ON 3 OCT,2015
P. 4
10 Antilliaans Dagblad Zaterdag 3 oktober 2015
Curaçao
Papiaments
bindt Habibe
en Martinus
In memoriam Frank Martinus Arion
Door Henry Habibe ren. Van hem mocht het gedicht Henry Habibe, samen met Frank Martinus en zijn vrouw op Curaçao. FOTO’S MARIA HABIBE-REUDA
Het was in zijn ‘Leidse jaren’ dat tot deze strofen beperkt blijven.
ik met Frank Martinus kennis- En zo, zoals Frank het gekeurd Gedichten, ‘Heimwee en de Ru- den. Frank heeft zich sinds dat door het ILA gepubliceerde ‘Ho-
maakte. Toen waren alleen zijn had, kwam het in 1968 uit in het ïne’ (2013). Bij de publicatie in jaar onvermoeibaar ingezet voor menahe na Raúl Römer’ waren
twee dichtbundels, ‘Stemmen tijdschrift ‘Watapana’. Er is toen 1971 droeg ik een van mijn eer- een Caribbean Language Insti- zijn initiatief. Vooral met het
uit Afrika’ en ‘Ta amor so por’ een zekere band ontstaan. Ter- ste gedichten in het Nederlands tute. Later, in 1994, kwam Cura- project Literatuuronderwijs op
(Alleen de liefde vermag) uit. wijl ik met het tijdschrift ‘Wata- aan hem op, getiteld ‘Naar de çao dan ook bij de Unesco ‘in the Curaçao hebben wij samen,
Het was in 1965 toen hij als een pana’ bezig was, richtte ook hij universele kleur…’. Daarin picture’ in verband met het ge- Frank en ik, het nodige verzet.
vergevorderde student Neder- zijn tijdschrift ‘Ruku’ op. Ik had schreef ik onder andere: ‘… mijn noemde Caribbean Language Het kwam hierop neer dat wij
lands in de Houtstraat in Leiden een grote bewondering voor zijn kleur in een sneeuwbal opge- Institute, waarvoor als stand- voorstanders waren van een lite-
woonde. Ik had hem daarvóór poëzie en vroeg hem of hij mis- rold/ontvluchtte ik aan het ijzige plaats het eiland Curaçao werd ratuuronderwijs (middelbare
meerdere keren meegemaakt, schien ook iets voor ‘Watapana’ gepraat over rassen’. Het werd gekozen. Dit was voornamelijk scholen) waarbij meer aandacht
want hij droeg veel voor op had. Ik kreeg een aantal gedich- geplaatst in hetzelfde nummer te danken aan de door Frank op besteed wordt aan de literatuur
Antilliaanse feesten en bij cultu- ten, maar hij liet niet na het vol- en wel vóór ‘Dochter van God’. dat gebied ontplooide activitei- van de eigen regio: de Caribi-
reel-literaire evenementen. Nog gende apart te vermelden: ,,Ik ten. In 1984 werd de Komishon sche literatuur. In verband met
eerder had ik hem eens op de kan met een hele reeks gedich- Frank formuleerde in dezelf- Standarisashon Papiamentu ge- zijn onderzoek naar de oor-
televisie gezien: in gesprek met ten in jouw tijdschrift mijn ver- de tijd zijn standpunt met be- ïnstalleerd. Frank was daarvan sprong van het Papiaments
Victor van Vriesland en in gezel- schijning doen, maar ik verkies trekking tot ‘Watapana’. Hij de voorzitter. In de loop van de maakte hij onder andere reizen
schap van Hella Haasse en Har- dit te doen met een gedicht dat schreef: ‘…mi revista por judabu jaren tachtig werden een paar naar Cabo Verde. Naar aanlei-
ry Mulisch. Ik weet niet meer ik steeds aardig en vooral plezie- pa ensancha dibo i dibo tambe duizend woorden gestan- ding van zijn bevindingen tij-
precies waarover het bij onze rig heb gevonden.” (brief d.d. 16 por juda dimi, completando daardiseerd. In 1994 waren het dens deze bezoeken hield hij le-
kennismaking ging. Wel weet ik juli 1968). Het waren dus bijzon- otro. Es desir, mi ta spera ku den in totaal omstreeks 6.000 woor- zingen, waarbij hij de overeen-
dat ik hem een door mij in het dere gedichten die ik toen van futuro lo tin hopi kooperashon den. Frank was ook de medeop- komst tussen het Kaapverdiaans
Papiaments geschreven gedicht Frank kreeg. Hij gaf aan het entre nos dos’ (brief d.d. 24 juli richter van de Skol Humanista en het Papiaments aantoonde.
liet lezen, dat ging over een op zestal gedichten de hoofdtitel 1969). Die samenwerking waar- na Papiamentu, waar de school- Bij al die activiteiten zag Frank
de Antillen groeiende kromge- ‘Dochter van God’ en ik nam ze over hij schreef, kreeg later - veel gaande kinderen in hun eigen ook nog kans om door te gaan
waaide boom. Met een zekere op in het nummer van juli 1971. later - een tastbare vorm. In 1981 taal, het Papiaments, les krijgen. met het schrijven van zijn ro-
stelligheid zei hij dat de eerste Een groter aantal verscheen met kreeg ik van hem een telefoon- Hij heeft zodoende met zijn ‘Ko- mans (onder andere ‘De laatste
twee strofen sterk genoeg wa- dezelfde titel in zijn Verzamelde tje. Ik woonde toen in Den legio Erasmo’ de moderne idee- vrijheid’, 1995 en zijn proef-
Haag. Hij sprak me over een lin- ën van Dr. A.C. (Nelly) Prins- schrift ‘The kiss of a slave’,
guïstisch instituut op Curaçao Winkel (proefschrift ‘Kabes Du- 1996). Hij was een zeer dynami-
waarvan hij de leiding had. Of ik ru?’, 1973) in de praktijk sche, begaafde en intellectuele
soms bereid was om op Curaçao gebracht. Het in 1984 door het reus. Een echte yu di tera. Hij
met hem te gaan samenwerken. ILA gelanceerde ‘Elogio di Papi- heeft veel betekend voor het cul-
Het duurde even voordat ik een amentu’ (kleine bloemlezing tureel erfgoed van Curaçao.
beslissing kon nemen, maar ik met gedichten geïnspireerd door Frank, amigu i kolega di sem-
ging uiteindelijk (na ongeveer de eigen taal) en het in 1989 per, dat je in vrede moge rusten.
twee jaar) naar het eiland van de
inmiddels beroemd geworden Advertentie
auteur van ‘Dubbelspel’. De
Henry Habibe, samen met Frank Martinus, zijn vrouw en Diana samenwerking (eerst beperkt tot TE HUUR
Lebacs. onze tijdschriften) kreeg pas
veel later een tastbare vorm. Ik • Kantoor / Woon ruimte
Advertentie zag Frank nu op een heel andere Fuikstraat (Pietermaai) 110 M2
wijze aan het werk. Hij wijdde
“Zjozjolí 35 “ zijn aandacht en zijn inzet aan TEL 565-8555
verschillende werkzaamheden.
een cd van 35 liederen van Het Instituto Lingwístiko Anti-
35 jarig bestaan van het koor ano (ILA) was rond 1983 met zo
Zjozjolí met o.a. 4 nieuwe veel projecten tegelijk bezig: offi-
composities van 2015 cialisering van het Papiaments
Kleurrijk geïllustreerd boekje en het Engels, wettelijke regule-
met de 35 teksten. Foto·s v/d ring van de spelling van het Pa-
koorleden anno 2015. piaments, standaardisering, in-
strumentalisatie (produceren
Verkrijgbaar bij Mensing·s Caminada Rooi Catootje van grammatica- en woorden-
Stichting Zjozjolí – Enid Hollander-Merkies- boeken). Frank Martinus was
degene die al deze werkzaamhe-
Tel 5660042 den coördineerde.
zie Facebook pagina “Zjozjolí” In 1983 werd op Curaçao met
medewerking van het ILA een
congres van het Caribbean De-
velopment and Cooperation
Committee (CDCC) gehouden,
waarbij workshops gegeven wer-
den met betrekking tot nieuwe
onderwijsmethodes op het ge-
bied van talen. Een aantal taal-
deskundigen uit de Caribische
regio heeft hun expertise op dit
terrein ten toon kunnen sprei-
