Page 3 - bon-dia-aruba-20170404
P. 3

LOCAL 3
                                                                                                                                                          Diamars 4 APRIL 2017

Na Aruba taboe riba droga pero no riba alcohol

ORANJESTAD –  Ainda e                                                                                                               bo wak ki dosis ta bon pa bo
debate riba legalisacion of                                                                                                         cu no ta causa consecuencia,
no di cannabis y otro sorto                                                                                                         y cu e por duna bo loke bo ta
di droga, incluyendo alco-                                                                                                          uzando p’e.”
hol, no a wordo trata cu                                                                                                            Hopi biaha e hendenan cu ta
profundidad y seriedad na                                                                                                           uza e producto aki no ta haya
Aruba.                                                                                                                              niun “high”, e ta señala. Si ta
Bon Dia Aruba a papia cu e                                                                                                          asina su uzo riba e tereno aki
cientifico Arubano gradua                                                                                                           tin su beneficionan.  Sinem-
como neuro-psycologo Eliz-                                                                                                          bargo e ta haya cu pa falta di
abeth (Eliza) de Sousa Fer-                                                                                                         informacion ta existi e dilema
nandes, kende ta kere cu tur                                                                                                        cu si e producto aki ta wordo
substancia tin nan propiedad-                                                                                                       huma ta droga, pero si e ta
nan cu lo por causa cu hende                                                                                                        wordo uza den crema ta me-
lo por bira adicto na dje; pues                                                                                                     dicina. Segun Dr. De Sousa
no ta existi un siguridad cu                                                                                                        Fernandes,   esey no ta haci
nan no ta bira adicto na dje.                                                                                                       distincion entre uzo recrea-
                                                                                                                                    cional y uzo medicinal.

Sinembargo mester si com-        tin hopi taboe rond e uzo di     papia riba e substancia cu ta     manera e Tetrahidrocanabi-      E tipo di cannabis aki, camin-
para entre substancianan, ya     droga (ilegal). E uzo di alco-   causa e cambionan cognitivo,      nol (THC). Sinembargo ora       da bo no ta haya niun “high”
cu tin substancianan pa mo-      hol ta socialmente mas acep-     psicologico, fisiologico y sub-   cu nan ta haci nan investiga-   ta cay gewoon bou e catego-
tibo di propiedad farmato-       ta, mientras cu esaki tambe ta   hetivo. “Sin informa si mari-     cion riba e tereno aki, nan no  ria di medicinal, ya cu bo
logico cu ta menos adictivo      un droga peligroso cu no por     huana/cannabis lo por tin         ta bay pa determina e efec-     tin indicacionnan medico cu
compara cu otronan.              solamente causa daño na e        propiedadnan cu lo por wor-       tonan cu ta positivo of nega-   si bo ta uza e substancia aki
                                 uzado, pero na henter comu-      do aplica medicinalmente.”        tivo.  Sino cu nan ta presenta  prescribi medicamente, e lo
 “E topico encuanto legali-      nidad”.                                                            tur e efectonan pa asina busca  alivia bo sintomanan. “Nan
sacion di marihuana y e im-       Informacion y investiga-         Cannabis y uzo medico            e forma con nan lo por cla-     ta pone tur cos den e mesun
pacto di un medida asina                                          Mester tene cuenta cu “can-       sifica nan, basa riba nan in-   macutu, mientras cu e distin-
ariba henter comunidad ta                       cion              nabis” of marihuana   ta          vestigacion.                    cion ey ta hopi importante pa
algo cu ami como cientifico      E ta un aspecto pa tene na       consisti di diferente tipo di     “Tur cos ta wordo poni den      haci. Mi ta kere cu esey ta e
simplemente no por duna          cuenta ora cu ta wordo papia     canabinoide .                     un cuadra. Mi ta kere cu bo ta  problema.”
comentario sin mas: nos tur      di legalisacion di substancia    Te hasta tin algun di nan cu      saca hopi mas asina cu enbes
ainda mester rasona y dialoga    of tipo di droga, ya cu no tur   te ainda no a wordo descu-        di bay pensa: Ya esey ta posi-      Debate legalisacion
cu otro hopi mas profundo.”      comunidad ta safe pa haci        bri. Esun cu ta pone e hende      tivo of negativo! E no ta fun-            marihuana
Den e trayecto di su PhD,        esey. Ainda e investigacion y    halto y cu ta produci cambio      ciona asina”, sra. De Sousa
sra. De Sousa Fernandes ta       informacion necesario mes-       den su comportacion ta e          Fernandes ta declara na Bon     Sra. De Sousa Fernandes ta
un experto riba e topico di      ter wordo haci, prome cu bo      Tetrahidrocanabinol(THC),         Dia Aruba.                      haya cu tempo ta cambia y
adiccion. El a forma parti di    ta yega di biaha pa legalisa     cu ta ocasiona efectonan pla-                                     nos tin cu adapta nos mes
e proyecto di investigacion      nan, segun sra. De Sousa Fer-    centero.                                 Uzo recreativo           cu e   realidad di e tempo di
“Addictions & Lifestyles in      nandes.                          Pero tambe ta ocasiona efec-      Tin hende cu ta uza marihua-    awendia. Pero prome cu bo ta
Contemporary Europe: Re-         Un gran cantidad di droga        tonan agudo, ya cu bou su         na recreativamente y logica-    yega di biaha pa legalisa e uzo
framing Addictions Project”      legal y ilegal ta eherce efec-   efecto por ta bo ta concen-       mente den e momento ey          di marihuana, mester bin cu
(ALICE RAP) cu a wordo           tonan gratificante door di       tra mas of bo ta mas motiva,      –segun e cientifico local-  bo  mas informacion y investiga-
inicia pa e Comision Eu-         activa e circuito recompen-      pero bo ta corda menos bon        ta uza tur sorto di marihua-    cion pa ta mas informa riba
ropeo.                           satorio mesolimbico den e        tambe.                            na recreativamente djis pa      kico e ta.
Durante un entrevista cu         celebro, sea directamente of     P’esey cannabis ta dificil pa     placer. E ta haya cu ta bon     Si no tin suficiente infor-
Bon Dia Aruba, el a referi na    indirectamente.                  categorisa, ya cu di un banda     pa tene cuenta cu hopi biaha    macion, e ta haya cu den e
e debate vigente den varios      Ta conoci cu droga tin efecto    ta haci bo hopi relax, ya cu si   e concentracion di THC ta       momento ey, bo ta crea un
pais, entre nan Aruba,  riba si  negativo riba funcionamento      bo ta sufri di hopi ansiedad e    diferencia hopi, ya sea den e   miedo cu ta innecesario paso
mester of no legalisa e uzo di   di celebro, cu nan ta afecta     ta bah’e. Pero tin cierto hen-    cannabis sintetico cu ta wor-   e riesgonan asocia na e uzo di
marihuana.                       funcionamento neuro-cogni-       de cu ora ta uz’e ta sinti cu ta  do traha specialmente pa uzo    droga no ta wordo tuma na
E ta kere cu aunke cu tin hopi   tivo y ta altera e capacidad pa  subi su ansiedad.                 medicinal.                      serio asina.
investigacion haci riba e tere-  interpreta y evalua.             “Tin asina hopi efecto cu ta      Pero banda di e THC bo por      Ta importante pa crea un am-
no aki, “e cultura no ta den     Sinembargo den e caso            diferencia cu bo no por bisa      tin tambe CBD cu ta can-        biente di dialogo cu e hende-
tur caminda mesun y esaki ta     specifico di marihuana  (can-    cu tin e efecto di cannabis.      nabidiol. El a splica cu di     nan por papia riba e topico
haci e diferencia”.              nabis) a base di investigacion   Pasobra e efecto ta bay ta        un banda cannabidiol no ta      aki di droga incluyendo alco-
E ta considera prudente cu       nan por duna indicacionnan       diferente den cada persona na     psico-activo, mientras di otro  hol. Di e forma aki e hende-
prome cu ta wordo duna un        of sugerencia pa legalisa su     cada ocasion.”                    banda THC si ta psico-acti-     nan por ta mas informa, ya cu
paso asina, ta masha impor-      uzo. Pero e ta haya cu den e     E ta haya cu si nos kier bin cu   vo. Tin biaha den e marihua-    ta bo mesun salud bo tin cu
tante pa henter pueblo, co-      caso specifico di Aruba, hopi    un maneho riba uzo di mari-       na destina pa uzo medicinal     cuida.
munidad, parlamento, pues        cos ta wordo bruha den otro.     huana lo por determina cual       hopi bes e tin concentracion    E ta compronde e posicion
tur instancia concerni pa ta     E nomber di marihuana pa         ta e canabinoidenan cu ta         hopi abou di THC y concen-      di e mayornan cu tin yiu y
mas informa kico e ta.           hopi aña ta den luz publico      causa efectonan cu ta produci     tracion hopi halto di CBD; of   logicamente nan ta percura
                                 den forma negativo y ora ta      cambio den su comportacion        tambe interaccion entre am-     pa nan no cay den mal uzo of
    Alcohol tambe ta un          wordo papia di dje, ta wordo                                       bos substancia.                 abuso di substancia adictivo.
              droga                                                                                 “Pero e mester ta controla pa   Pero e ta considera cu un tipo
                                                                                                                                    di dialogo mas habri rond di e
“Akinan tin un taboe hopi                                                                                                           topico aki, tur hende ta wor-
grandi di substancianan rond                                                                                                        do beneficia mas door di ta
di droga. Bo ta uz’e y ya caba                                                                                                      miho informa  pa asina mini-
nan ta yama bo adicto y bo ta                                                                                                       malisa peligernan rond di e
wordo stigmatisa, mientras                                                                                                          uzo di alcohol y otro droga
                                                                                                                                    nan, ya cu esaki ta un topico
                                                                                                                                    cu ta concerni tur hende.
   1   2   3   4   5   6   7   8