Page 3 - bon-dia-aruba-20170404
P. 3
LOCAL 3
Diamars 4 APRIL 2017
Na Aruba taboe riba droga pero no riba alcohol
ORANJESTAD – Ainda e bo wak ki dosis ta bon pa bo
debate riba legalisacion of cu no ta causa consecuencia,
no di cannabis y otro sorto y cu e por duna bo loke bo ta
di droga, incluyendo alco- uzando p’e.”
hol, no a wordo trata cu Hopi biaha e hendenan cu ta
profundidad y seriedad na uza e producto aki no ta haya
Aruba. niun “high”, e ta señala. Si ta
Bon Dia Aruba a papia cu e asina su uzo riba e tereno aki
cientifico Arubano gradua tin su beneficionan. Sinem-
como neuro-psycologo Eliz- bargo e ta haya cu pa falta di
abeth (Eliza) de Sousa Fer- informacion ta existi e dilema
nandes, kende ta kere cu tur cu si e producto aki ta wordo
substancia tin nan propiedad- huma ta droga, pero si e ta
nan cu lo por causa cu hende wordo uza den crema ta me-
lo por bira adicto na dje; pues dicina. Segun Dr. De Sousa
no ta existi un siguridad cu Fernandes, esey no ta haci
nan no ta bira adicto na dje. distincion entre uzo recrea-
cional y uzo medicinal.
Sinembargo mester si com- tin hopi taboe rond e uzo di papia riba e substancia cu ta manera e Tetrahidrocanabi- E tipo di cannabis aki, camin-
para entre substancianan, ya droga (ilegal). E uzo di alco- causa e cambionan cognitivo, nol (THC). Sinembargo ora da bo no ta haya niun “high”
cu tin substancianan pa mo- hol ta socialmente mas acep- psicologico, fisiologico y sub- cu nan ta haci nan investiga- ta cay gewoon bou e catego-
tibo di propiedad farmato- ta, mientras cu esaki tambe ta hetivo. “Sin informa si mari- cion riba e tereno aki, nan no ria di medicinal, ya cu bo
logico cu ta menos adictivo un droga peligroso cu no por huana/cannabis lo por tin ta bay pa determina e efec- tin indicacionnan medico cu
compara cu otronan. solamente causa daño na e propiedadnan cu lo por wor- tonan cu ta positivo of nega- si bo ta uza e substancia aki
uzado, pero na henter comu- do aplica medicinalmente.” tivo. Sino cu nan ta presenta prescribi medicamente, e lo
“E topico encuanto legali- nidad”. tur e efectonan pa asina busca alivia bo sintomanan. “Nan
sacion di marihuana y e im- Informacion y investiga- Cannabis y uzo medico e forma con nan lo por cla- ta pone tur cos den e mesun
pacto di un medida asina Mester tene cuenta cu “can- sifica nan, basa riba nan in- macutu, mientras cu e distin-
ariba henter comunidad ta cion nabis” of marihuana ta vestigacion. cion ey ta hopi importante pa
algo cu ami como cientifico E ta un aspecto pa tene na consisti di diferente tipo di “Tur cos ta wordo poni den haci. Mi ta kere cu esey ta e
simplemente no por duna cuenta ora cu ta wordo papia canabinoide . un cuadra. Mi ta kere cu bo ta problema.”
comentario sin mas: nos tur di legalisacion di substancia Te hasta tin algun di nan cu saca hopi mas asina cu enbes
ainda mester rasona y dialoga of tipo di droga, ya cu no tur te ainda no a wordo descu- di bay pensa: Ya esey ta posi- Debate legalisacion
cu otro hopi mas profundo.” comunidad ta safe pa haci bri. Esun cu ta pone e hende tivo of negativo! E no ta fun- marihuana
Den e trayecto di su PhD, esey. Ainda e investigacion y halto y cu ta produci cambio ciona asina”, sra. De Sousa
sra. De Sousa Fernandes ta informacion necesario mes- den su comportacion ta e Fernandes ta declara na Bon Sra. De Sousa Fernandes ta
un experto riba e topico di ter wordo haci, prome cu bo Tetrahidrocanabinol(THC), Dia Aruba. haya cu tempo ta cambia y
adiccion. El a forma parti di ta yega di biaha pa legalisa cu ta ocasiona efectonan pla- nos tin cu adapta nos mes
e proyecto di investigacion nan, segun sra. De Sousa Fer- centero. Uzo recreativo cu e realidad di e tempo di
“Addictions & Lifestyles in nandes. Pero tambe ta ocasiona efec- Tin hende cu ta uza marihua- awendia. Pero prome cu bo ta
Contemporary Europe: Re- Un gran cantidad di droga tonan agudo, ya cu bou su na recreativamente y logica- yega di biaha pa legalisa e uzo
framing Addictions Project” legal y ilegal ta eherce efec- efecto por ta bo ta concen- mente den e momento ey di marihuana, mester bin cu
(ALICE RAP) cu a wordo tonan gratificante door di tra mas of bo ta mas motiva, –segun e cientifico local- bo mas informacion y investiga-
inicia pa e Comision Eu- activa e circuito recompen- pero bo ta corda menos bon ta uza tur sorto di marihua- cion pa ta mas informa riba
ropeo. satorio mesolimbico den e tambe. na recreativamente djis pa kico e ta.
Durante un entrevista cu celebro, sea directamente of P’esey cannabis ta dificil pa placer. E ta haya cu ta bon Si no tin suficiente infor-
Bon Dia Aruba, el a referi na indirectamente. categorisa, ya cu di un banda pa tene cuenta cu hopi biaha macion, e ta haya cu den e
e debate vigente den varios Ta conoci cu droga tin efecto ta haci bo hopi relax, ya cu si e concentracion di THC ta momento ey, bo ta crea un
pais, entre nan Aruba, riba si negativo riba funcionamento bo ta sufri di hopi ansiedad e diferencia hopi, ya sea den e miedo cu ta innecesario paso
mester of no legalisa e uzo di di celebro, cu nan ta afecta ta bah’e. Pero tin cierto hen- cannabis sintetico cu ta wor- e riesgonan asocia na e uzo di
marihuana. funcionamento neuro-cogni- de cu ora ta uz’e ta sinti cu ta do traha specialmente pa uzo droga no ta wordo tuma na
E ta kere cu aunke cu tin hopi tivo y ta altera e capacidad pa subi su ansiedad. medicinal. serio asina.
investigacion haci riba e tere- interpreta y evalua. “Tin asina hopi efecto cu ta Pero banda di e THC bo por Ta importante pa crea un am-
no aki, “e cultura no ta den Sinembargo den e caso diferencia cu bo no por bisa tin tambe CBD cu ta can- biente di dialogo cu e hende-
tur caminda mesun y esaki ta specifico di marihuana (can- cu tin e efecto di cannabis. nabidiol. El a splica cu di nan por papia riba e topico
haci e diferencia”. nabis) a base di investigacion Pasobra e efecto ta bay ta un banda cannabidiol no ta aki di droga incluyendo alco-
E ta considera prudente cu nan por duna indicacionnan diferente den cada persona na psico-activo, mientras di otro hol. Di e forma aki e hende-
prome cu ta wordo duna un of sugerencia pa legalisa su cada ocasion.” banda THC si ta psico-acti- nan por ta mas informa, ya cu
paso asina, ta masha impor- uzo. Pero e ta haya cu den e E ta haya cu si nos kier bin cu vo. Tin biaha den e marihua- ta bo mesun salud bo tin cu
tante pa henter pueblo, co- caso specifico di Aruba, hopi un maneho riba uzo di mari- na destina pa uzo medicinal cuida.
munidad, parlamento, pues cos ta wordo bruha den otro. huana lo por determina cual hopi bes e tin concentracion E ta compronde e posicion
tur instancia concerni pa ta E nomber di marihuana pa ta e canabinoidenan cu ta hopi abou di THC y concen- di e mayornan cu tin yiu y
mas informa kico e ta. hopi aña ta den luz publico causa efectonan cu ta produci tracion hopi halto di CBD; of logicamente nan ta percura
den forma negativo y ora ta cambio den su comportacion tambe interaccion entre am- pa nan no cay den mal uzo of
Alcohol tambe ta un wordo papia di dje, ta wordo bos substancia. abuso di substancia adictivo.
droga “Pero e mester ta controla pa Pero e ta considera cu un tipo
di dialogo mas habri rond di e
“Akinan tin un taboe hopi topico aki, tur hende ta wor-
grandi di substancianan rond do beneficia mas door di ta
di droga. Bo ta uz’e y ya caba miho informa pa asina mini-
nan ta yama bo adicto y bo ta malisa peligernan rond di e
wordo stigmatisa, mientras uzo di alcohol y otro droga
nan, ya cu esaki ta un topico
cu ta concerni tur hende.