Page 6 - 23May2022
P. 6

PAGINA 6                                                          DIARIO                                            DIALUNA 23 MEI 2022
  Bruela di macaco: algun dato importante pa sa



                                                          ta uno nobo, y ya caba tin
                                                          vacunanan y tratamentonan.
                                                          Den mayoria di caso ta pasa
                                                          como un malesa leve, aunke
                                                          por ta mas  peligroso den
                                                          muchanan chikito, hende
                                                          muher na estado y perso-
                                                          nanan cu sistemanan inmu-
                                                          nologico debil.
                                                          Pero ta propaga mas poco cu
                                                          Covid-19, pero e rash carac-
                                                          teristico y doloroso ta haci
                                                          cu por bira mas dificil tume
                                                          como algo sin importancia
                                                          manera un tos. Esaki ta fa-  - fiebre                    roya un erupcion cu normal-
                                                          cilita e trabao di haya e per-  - dolor di cabes        mente ta aparece riba cara y
 ORANJESTAD         (AAN):   trece te na su cas.          sonanan cu por ta contagia   - dolor muscular           despues ta extende na otro
 Parce cu ademas di Covid-19  Esaki ya no ta e caso mas:  y vacuna esnan cu ta core   - dolor di lomba            partinan di e curpa, princi-
 mundo henter ta preocupa cu  - Pa prome biaha, e virus ta   risico.                  - calafrio                  palmente man y pia.
 e aparicion di e asina yama  den personanan sin un con-  E expertonan a adverti cu   - agotamento                Den hopi caso actual, perso-
 ‘bruela di macaco’, ‘mokey-  exion specifico cu Africa oc-  awor cu zommer tey y cu   - ganglionan linfatico hin-  nanan a raporta aparicion di
 pox’  of ‘apenpokken’.      cidental of central.         tin mas reunionnan masivo,   cha                        e rash den e zona genital.
 E malesa aki ta wordo reg-  - No tin claridad for di ken e   festivalnan y fiestanan, cu e   Na un inicio, e sintomanan  Un persona cu ta presenta
 istra den varios pais  unda  hendenan ta contagia.       propagacion por wordo acel-  di e malesa por ta parecido  e sintomanan aki cu apari-
 diferente caso a aparece. Se-  - Bruela di macaco ta pro-  era.                      na griep. E sintoma mas co-  cion di rash asina mester bay
 gun informacion recien, tin  pagando durante actividad-                              mun ta aparece di 1 na 5 dia  docter di cas y isola su mes
 mas cu 90 caso confirma den  nan sexual y mayoria di e    SINTOMANAN:                 despues di e fiebre. Ta desa-  pa evita contagionan.
 alomenos 14 pais unda nor-  casonan tin lesionnan den
 malmente no lo a spera cu e  e genitalnan y den areanan
 malesa aki lo a aparece.    cercano.
 Di locual e expertonan si ta  - Hopi di esnan afecta ta
 adverti ta cu no ta trata di  hobennan gay y bisexual.
 otro  pandemia di Covid-19  E expertonan ta remarca cu
 y cu no mundo no ta cerca  esaki no ta Covid-19, pero
 di bay bek na e ‘lockdowns’  mester actua pa evita cu e
 pa contene e propagacion di  virus ta haya forsa, y esaki
 ‘bruela di macaco’.         ta algo cu realmente kier
 Sinembargo, esaki ta un brote  evita. Esaki ta e mayor brote
 no usual y sin precedentenan  di bruela di macaco hamas
 cu a sorpresa e cientificonan  mira na Europa.
 cu ta specialisa den e malesa  E cientificonan sa cu e brote
 y semper ta un preocupacion  aki ta diferente, pero nan no
 ora c’un virus ta cambia su  sa pakico.
 comportacion.               Tin dos teoria: e virus a cam-
 E bruela di macaco tabata  bia of e mesun virus antiguo
 hopi predecibel. E hogar  a haya su mes den e lugar
 natural di e virus ta e besti-  corecto na e momento corec-
 anan salvahe, y den realidad  to pa prospera.
 ta pensa cu ta e ‘roedornan’  Bruela di macaco ta wordo
 (rodents) y no e macaconan  contagia door di un virus di
 esnan cu ta transmitiendo e  DNA, pa locual no ta haci
 malesa.                     mutacion lihe manera Covid
 Ora c’un persona den un  of griep. Un analisis genetico
 selva tropical di Africa Oc-  anterior ta sugeri cu e caso-
 cidental y central ta bay den  nan actual ta hopi relaciona
 contacto c’un criatura in-  cu e formanan di e virus ob-
 fecta, e virus ta bula entre e  serva na 2018 y 2019.
 especienan. Su cuero ta bay  Ta hopi pronto pa ta sigur,
 den un erupcion, cu ta forma  pero no tin evidencia cu ta
 un blar y despues ta bira  trata di un variante mutante
 casca.                      nobo.
 E virus aworaki ta pafo di  Pero, un virus no tin cu cam-
 su habitat natural y ta es-  bia pa probecha e oportuni-
 forsa den propaga, pa locual  dad, manera e observa den e
 mester un contacto cercano  brotenan grandi inespera di
 prolonga pa su reproduc-    e virus di ebola y zika den e
 cion. Pesey, e brotenan tin e  ultimo decada.
 tendencia na ta chikito y dis-  Parce cu e vacunacion masi-
 parce riba nan mes.         vo contra bruela den pasado
 Un cantidad reduci di caso-  lo por brinda na e genera-
 nan a surgi antes den otro  cionnan mayor proteccion
 partinan di mundo, pero tur  contra e bruela di macaco,
 lo por ta relaciona inmedi-  estrechamente relaciona.
 atamente c’un hende cu lo  Na diferencia di Covid-19,
 a viaha na un pais afecta y a  esaki ta un virus conoci, no
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11