Page 23 - AM200418
P. 23

5
                           Djasabra 18 aprel 2020
                                                        Arthur Sealy: "'Mouthdown’ pa ekspertonan di gaña gaña."
                          B B B B B         "Sosten pa Gezaghebber Rijna!"






                                              KRALENDIJK -- "Un         awor Bonaire tin hopi, pero  no sa su komportashon, bo    'talkshow' si di bèrdat e
                                           pabien na Gezaghebber i e    hopi eksperto riba tereno di  no tin remedi ni vakuna.    meta ta pa informá na un
                                           profeshonal ku a duna        salubridat, di kuido, di     Awèl ami ta skucha intro-    manera ophetivo, a base di
                                           informashon tokante e        ekonomia, di komunika-       dukshon di eksperto i di     konosementu di e materia
                                           promé kaso di Covid 19 na    shon i fantasia. Tur ke hiba  Gezaghebber,pa despues no   ku pa asta eksperto ta algu
                                                                                                     skucha pregunta di e eks-
                                                                        diskushon, tur ke evaluá,
                                                                                                                                  nob", segun Arthur Sealy.
                                           Bonaire. Un splikashon na
                          A A A A A        òrdu ku a hasi mi trankilo i  tur ke trese solushon, tur  pertonan."                   huntu òf nos no por uni ni
                                                                                                                                     "E lema di gobièrnu ta
                                                                                                        "Ta fásil, profeshonal
                                           motivá mi pa sigui e
                                                                        ke kritiká, ke sa ta ken,
                                           medidanan; laba man ku       edat, sekso i di ki bario. Nan  riba tereno di medisina,  den tempu di krísis? Un kos
                                           habon pa 30 sekònde, tene    opservashonnan ta suma-      salubridat ta informá kon e  Gezaghebber a hasi malu,
                                           distansia di 2 meter, no     mente interesante i filosó-  situashon ta i ta esei mi ke  esta di anunsiá ku un’lock-
                 Nòmber  di  nos  isla  ta
              ofisialmente  Bonaire.  Ántes  a  aglomerá i keda kas hasi  fikamente bon argumentá,   tende. Bo por kompará mi     down’ no ta nesesario.
              siña nos ku esaki ta bini di 'bon  kos útil i e kosnan ku a  ku ta demostrá nan kono-  libramente ku un karné. Na   Awor ta ora pa un ‘lock-
              aire',  meskos  ku  a  krea  e  drumi pa motibu di kore aki  sementu ku spesialistanan  Bonaire no tin programa na  down’ pa esnan ku no ta
              nòmber 'Buenos Aires' pa kapital  kore aya". Esaki analista  ta keda manera un sèt di  niun radio i televishon pa   tende ku mester keda kas i
              di Argentina. Enbèrdat tin un bon
              aire ta supla na Boneiru. Un aire  Arthur Sealy ta trese  hende 'ongeschoold’.:        diskutí ku diferente eks-    un ‘mouthdown’ pa nos
              fresku.                      dilanti, despues di a skucha    Di akuerdo ku Arthur      perto riba diferente materia  ekspertonan di gaña gaña.
                 Bonaire sinembargo ta bini di  i analisá e último komen-  Sealy, den kuminsamentu el  pa papia tokante e relashon  Mi a lubidá ku tin libertat
              e idioma arawak. E ta menshoná  tarionan relashoná ku e   a tende ku Bonaire ta pre-   entre salubridat i ekonomia.  di ekspreshon i no di
              den  dokumentunan  bieu  komo
              Banare,  Bonare,  Boynare  etc.,  promé kaso di coronavírùs  pará. "Mi a keda asombrá.  Kisas e studio ta chikitu?  privasidat di e persona
              loke ta nifiká tera plat òf a bou.  na Boneiru.           Kon bo por ta prepará pa un  Awèl hür un sala grandi i    infektá. Gezaghebbber ami
              Pa e amerindionan ku a yega aki  Sealy ta sigui su komen-  atake si bo no ta mir’é, bo  kada dia un radio ta tene   ta sostené bo."
              gran parti di Boneiru ta un teritorio  tario:  "Pero mi ta ripará ku
              plat. Den un buki titulá 'Stemmen
              uit het verleden', skirbí pa Gerard
              van  Buurt  (biólogo)  i  Sidney                                Persona infektá ta di Boneiru
              ainda ta den nos bokabulario. Kombinashon di diferente faktor
              Joubert  (lingwista),  ku  ta  splika
              e nòmbernan arowak-kaketio ku
                          ***
                 Interesante ta ku Bonaire tin  a determiná ku ta Coronavírùs
              nòmber  di  kariño  tambe:
              Boneiru,  Boneiro,  Bonairu...
              Interesante  ta  ku  pa  boneriano  KRALENDIJK  -- E promé  ma ta ku mester evitá di ku e tèstnan tabata duna       kombinashon di faktornan
              tambe tin nòmber di kariño.  Den  persona infektá ku e Coro-  hasi tèst di Coronavírùs sin resultado ku por interpretá  akí a pone ku ta Sali for di
              un entrevista ku mi tabatin hopi
              aña  pasá  pa  e  programa   navírùs ta un residente di   ku tin síntomanan. “E ora tantu positivo komo nega-       e punto di bista ku ta trata
              'Herensia  di  Siglo  20'  ku  Nena  Boneiru i e no ta kai den e  ei bo ta tira ku un kañon tivo. Ta a base di un   akí di un infekshon ku e
              Carlo  na  Kòrsou  e  palabra  kategoria di personanan di  riba un muska, pa motibu kombinashon di faktornan        Coronavírùs. A yega na e
              'bonasaira'  a  kai.  Ta  un  edat vulnerabel. Esei ta tur  ku kisas ya el a pasa kaba.” a yega na e konklushon ku  konklushon akí den kon-
              denominashon  ku  spesialmente  loke ku Marian Luinstra-  El a sigui splika ku e vírùs e pashènt ta infektá ku e    sulta ku ekspertonan di
              hende  grandinan  di  Kòrsou  sa
              usa pa boneriano. Tambe nan sa  Passchier, dòkter di e sek-  ta keda un tempu masha Coronavírùs. Kada bes e         ADC i dr. Izzy Gerstenbluth,
              bisa 'bonasaire'. Kada bes Nena  shon di Salubridat Públiko  kòrtiku den garganta di un resultadonan di tèst tabata  epidemiólogo na Kòrsou i
              tabata papia di bonasairanan ku  di Entidat Públiko Boneiru,  hende ku ta malu. Ora bai ínkonkluso. Banda di esei e  ku ekspertonan di RIVM.
              e tabata konosé na Kòrsou.   kier a divulgá durante e     e tèst, hopi bes no ta topa pashènt tabatin sínto-        Pues no ta solamente a
                          ***
                 Mi a keda kurioso pa sa mas  konferensia di prensa, to-  nada. Den e kaso di e promé manan. Ademas tabatin       base di tèst a yega na e
              di  e  ekspreshonnan  bonasaira  kante e persona en kues-  pashènt di Corona na posibel kontakto ku un per-         konklushon akí, Luinstra-
              òf  bonasaire,  ku  mi  konosé  pa  tion. Esaki pa motibu di  Boneiru, si ta hasi hasi un sona infektá di Aruba. E  Passchier a splika.
              hopi  tempu  kaba,  sin  ku  nunka  protekshon di su identidat.  investigashon hopi minu-
              m’a para ketu pa studia mas di  Boneiru ta un isla chikitu el  sioso i lo tèst mas tantu Ta p’esei mes nan ta buriku
              dje.  Kon  bini  nan  a  bini  ku  e
              ekspreshon       bonasaira?  a bisa.                      posibel e médiko a sigurá.
              Bonerianonan  mes  na  Boneiru  E pregunta ta kon ou-     E tèstnan, tambe esnan ku
              no ta yama otro bonasaira, sino  toridatnan a aktua despues  ta hasi via e drive-thru, no
              boneriano. Na Aruba nan ta papia  di a konstatá e infekshon  tin nodi di bai Hulanda mas.
              di bonè. Pero bonasaira? Mi sintí
              no por hiba mi mashá leu. Bonè  serka e persona infektá i si  Ta manda nan pa labora-
              a bira famá último tempu komo  a tèst e personanan ku ken-  torio ADC na Kòrsou, ka-
              nòmber  di  un  revista  bunita  de e tabatin kontakto. Se-  minda ta analisá nan. E
              produsí pa algun hóbe.       gun Luinstra-Passchier, den  laboratorio akí na e mo-
                          ***              un kaso asina ta hasi un     mentunan akí tin sufisiente
                 Tin  hopi  trabou  pa  hasi  na
              Boneiru. Na lugá di keda diskutí  investigashon di e kon-  ekspertisio i eksperensia ku
              riba kon sin sentido, ta  mihó nos  taktonan ku e persona  e tèstnan akí, ku no ta ne-
              pone  nos  kabes  na  un  i  hasi  infektá tabatin, pa asina  sesario mas pa manda nan
              investigashon.  Papia  ku  nos  haña un bista ku kende e  Hulanda pa hasi tèstnan
              grandinan. Ainda nan t'ei. Aki un
              par di aña nan no t'ei mas. I nan  tabatin kontakto durante e  adishonal.
              lo  hiba  tur  nan  konosementu  i  periodo ku e tabata tin sín-  Promé ku a yega na un  Awendia, ku e krísis di coronavírùs, ‘distansiamentu
              nan  sabiduria  den  nan  graf.  tomanan, pero tambe e dia-  konklushon tokante e pro-
              Pensa riba esaki. Ami ta trata di  nan promé. Tambe ta wak  mé pashènt na Boneiru, e    sosial’ ta un ekspreshon konosí. Ta papia di
              hasi loke mi por. Mi por guia otro,  si e personanan ei tabatin  tim na Boneiru a kibra ka-  distansia di 1.50 pa 2 meter di hende fo’i otro. E
              basta ku nan ke i tin pashon pa                                                         mensahe sinembargo no a yega serka e dos burikunan
              hasié.                       síntomanan. Ta inventarisá   bes pisá ku e pregunta si e   aki. Ta p’esei nan ta buriku. Nan mester dal nan
                                           tur esakinan                 persona akí ta positivo òf
                          ***                 Segun e dòkter, e proble-  negativo. Esaki pa motibu    kurpa un piedra promé. E ora ei nan ta siña (foto
                                                                                                      Rudolf Wout).
   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27   28