Page 5 - HOH
P. 5
2 LOCAL AWEMainta Diabierna, 27 Juni 2025
Pensiona y luchando:
Dicon pensioen no ta suficiente den islanan Hulandes
UN post recien di Minister di Finansa
di Corsou a lanta debate fresco riba e
diferencianan grandi den suficiencia di
pensioen den Caribe Hulandes. Pa hopi
pensionado, e pregunta no ta ki ora pa
stop di traha — e ta con pa sobrevivi
ora nan stop.
Na curason di e problema ta sconde
un realidad financiero bisto. Mientras
cu e edad oficial di pensioen ta 65 aña
den tur isla di Caribe Hulandes, locual
ta pasa despues di baha cu pensioen
ta varia dramaticamente dependi-
endo di unda bo ta biba. E dato mas
recien ta revela solamente un isla unda
e sistema di pensioen ta berdadera-
mente sostene un standard basico di
bida: Boneiro.
Disparidad den pensioen y costo di
bida
Na Boneiro, e pensioen di gobierno
mensual — conoci como AOV — ta
surpasa e costo di bida averahe di e sosten familiar, spaar personal, trabou Criticonan ta argumenta cu e diferencia
isla. Pensionadonan aki por cubri nan part-time, of asistencia di gobierno. di pensioen ta un señal di desigualdad
necesidadnan basico sin depende di sistemico dentro di Reino. Otronan ta
sosten di pafo. E mesun sistema ta E disparidad aki a lanta pregun- bisa cu e ta resalta e riesgonan di mal
aplica na Saba y Sint Eustatius (Statia), tanan creciente: Esaki ta debi na mal maneho local y falta di financiamento.
pero solamente parcialmente. Statia ta maneho fiscal den e islanan CAS? Of Di cualkier manera, e resultado ta cla:
na limite, y pensioen di Saba ta keda e islanan BES (Boneiro, Statia, Saba) unda bo ta biba ta determina bo calidad
cortico, aunke ambos ainda ta rindi simplemente ta miho pa motibo cu di bida den pensioen.
miho cu hopi di nan bisiñanan. nan ta wordo goberna directamente pa
Hulanda? Pa adultonan di mas edad na Corsou,
CAS vs. BES: Autonomia y realidad esaki no ta un debate teorico — e ta
financiero E islanan BES ta opera bou di legislacion un lucha diario. Cu prijsnan subiendo
En contraste bisto, pensionadonan Hulandes, beneficiando di infrastruc- y sistemanan di sosten bou presion,
na Corsou, Aruba, y Sint Maarten (e tura, presupuesto, y proteccion social hopi ta wordo laga atras pa motibo
islanan CAS) ta ricibi pensionnan cu Hulandes. Den contraste, e islanan CAS di un maneho cu no a keda al dia cu
no ta cuadra cu e gastonan real di bida ta paisnan autonomo dentro di Reino costonan di bida real.
riba nan islanan. Aruba y Sint Maarten di Hulanda, responsabel pa nan propio
ta relativamente cerca, cubriendo rond presupuestonan, sistemanan social, y Manera un observador a expresa:
di 70–75% di costonan di bida. Pero maneho di pensioen. E autonomia ey “Si bo pensioen ni sikiera no ta cubri
Corsou ta destaca como e caso mas ta bin cu libertad — pero tambe cu cuminda y huur, con bo mester biba?” Te
alarmante, cu su pensioen cubriendo limitacionnan, specialmente ora condi- ora cambio significante sosode — sea
djis 59% di locual ta necesario pa cionnan economico ta empeora. pa medio di reforma local of aumento
biba decentemente. Esey ta nifica cu di sosten Hulandes — e pregunta ey
casi mitar di necesidadnan mensual di Un pregunta sin contesta y e neces- ta keda dolorosamente sin contesta pa
un pensionado mester wordo yena pa idad di cambio hopi hende den Caribe Hulandes.

