Page 5 - HOH
P. 5

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                                Diabierna, 27 Juni 2025





                                                            Pensiona y luchando:

        Dicon pensioen no ta suficiente den islanan Hulandes





       UN post recien di Minister di Finansa
       di Corsou a lanta debate fresco riba e
       diferencianan grandi den suficiencia di

       pensioen den Caribe Hulandes. Pa hopi
       pensionado, e pregunta no ta ki ora pa
       stop di traha — e ta con pa sobrevivi
       ora nan stop.



       Na  curason  di e  problema  ta sconde
       un  realidad  financiero  bisto.  Mientras
       cu e edad oficial di pensioen ta 65 aña

       den tur isla di Caribe Hulandes, locual
       ta pasa despues di baha cu pensioen
       ta varia dramaticamente  dependi-
       endo di unda bo ta biba. E dato mas

       recien ta revela solamente un isla unda
       e  sistema  di pensioen  ta berdadera-
       mente sostene un standard  basico di
       bida: Boneiro.



       Disparidad  den  pensioen  y costo  di
       bida
       Na Boneiro, e pensioen di gobierno

       mensual  — conoci como AOV — ta
       surpasa e costo di bida  averahe di e            sosten familiar, spaar personal, trabou           Criticonan ta argumenta cu e diferencia
       isla. Pensionadonan aki por cubri nan            part-time, of asistencia di gobierno.             di pensioen ta un señal di desigualdad
       necesidadnan  basico sin  depende di                                                               sistemico dentro di Reino. Otronan ta

       sosten di pafo. E mesun  sistema ta              E disparidad  aki a lanta pregun-                 bisa cu e ta resalta e riesgonan di mal
       aplica na Saba y Sint Eustatius (Statia),        tanan creciente: Esaki ta debi na mal             maneho local y falta di financiamento.
       pero solamente parcialmente. Statia ta           maneho  fiscal  den  e  islanan  CAS?  Of         Di cualkier manera, e resultado ta cla:
       na limite, y pensioen di Saba ta keda            e islanan  BES (Boneiro, Statia, Saba)            unda bo ta biba ta determina bo calidad

       cortico, aunke ambos ainda ta rindi              simplemente ta miho pa motibo cu                  di bida den pensioen.
       miho cu hopi di nan bisiñanan.                   nan ta wordo goberna directamente pa
                                                        Hulanda?                                          Pa adultonan di mas edad na Corsou,
       CAS vs. BES: Autonomia y realidad                                                                  esaki no ta un debate teorico — e ta
       financiero                                       E islanan BES ta opera bou di legislacion         un lucha diario. Cu prijsnan subiendo

       En contraste bisto, pensionadonan                Hulandes,  beneficiando  di  infrastruc-          y sistemanan di sosten bou presion,
       na  Corsou,  Aruba, y  Sint  Maarten  (e         tura, presupuesto, y proteccion social            hopi ta wordo laga  atras pa  motibo
       islanan  CAS) ta ricibi pensionnan  cu           Hulandes. Den contraste, e islanan CAS            di un maneho cu no a keda al dia cu

       no ta cuadra cu e gastonan real di bida          ta paisnan  autonomo  dentro  di Reino            costonan di bida real.
       riba nan islanan. Aruba y Sint Maarten           di Hulanda, responsabel pa nan propio
       ta relativamente cerca, cubriendo rond           presupuestonan, sistemanan social, y              Manera un observador  a expresa:
       di  70–75%  di  costonan  di  bida.  Pero        maneho di  pensioen. E autonomia ey               “Si bo pensioen  ni sikiera no ta cubri

       Corsou  ta destaca como  e  caso  mas            ta bin cu  libertad — pero  tambe cu              cuminda y huur, con bo mester biba?” Te
       alarmante, cu su pensioen  cubriendo             limitacionnan, specialmente ora condi-            ora cambio significante sosode — sea
       djis  59%  di  locual  ta  necesario  pa         cionnan economico ta empeora.                     pa medio di reforma local of aumento
       biba  decentemente.  Esey  ta  nifica  cu                                                          di sosten  Hulandes  — e pregunta ey

       casi mitar di necesidadnan mensual di            Un pregunta sin contesta y e neces-               ta keda dolorosamente sin contesta pa
       un pensionado mester wordo yena pa               idad di cambio                                    hopi hende den Caribe Hulandes.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10