Page 10 - AD sept 30,2015

10 Antilliaans Dagblad Woensdag 30 september 2015

Curaçao

IN MEMORIAM FRANK MARTINUS ARION

De kankantri is gevallen

Door Wim Rutgers Martinus Arion, zoals velen hem meest Koninklijke Surinaamse Rutgers is buitengewoon hoogleraar Caraïbische letterkunde, met
graag willen herinneren, voor de oerwoudreus, de kankantri zal bijzondere aandacht voor de letteren in het Papiamentu aan de
W at ik het liefste wil is ingangspoort van zijn huis. eenmaal vallen. University of Curaçao (UoC). In die hoedanigheid werkte hij samen
een Caribisch schrijver met eveneens buitengewoon hoogleraar Martinus Arion aan dezelf-
zijn.” Hoewel ik wist Nederland gaf hij zijn studen- Het oeuvre van een schrijver de faculteit. Rutgers woonde en werkte in Suriname. Ook daarin
dat het al een tijd niet goed met ten nieuwe interpretaties mee is één en ondeelbaar, ongeacht deelde hij met Martinus Arion de grote voorliefde voor dat land.
Frank Martinus ging, kwam het van klassieken uit de Neder- de variatie in het genre of de Rutgers woont en werkt nu al jaren op Aruba.
bericht van zijn overlijden als landse literatuur, zoals ‘Sara keuze van de taal waarin het
een schok. Ik zag en hoorde het Burgerhart’ en de ‘Camera geschreven is. Poëzie, proza en FOTO’S ANTILLIAANS DAGBLAD
via de televisie, maar direct Obscura’ door die, vér vóór het toneel in verschillende gedaan-
daarna kwamen de digitale mode werd, in een postkoloni- ten, Papiaments en Nederlands persoonlijkheid van de schrijver eeuwse Beatrijslegende in Ser
berichten. De universiteit was al aal perspectief te plaatsen. of een andere taal - ze zijn alle voortkomt. Betris, maar ook op de ‘Declara-
lange tijd bezig een vrienden- uitdrukking van de karakte- tion of Rights’ waarmee de
boek voor Frank samen te stel- In het binnenland van Suri- ristieke persoonlijkheid van de Vanuit een grote internatio- onafhankelijkheid van de Vere-
len, waarvoor meer dan twintig name moet hij iets van Afrika auteur. Uiteindelijk is er één nale belezenheid slaagde Frank nigde Staten werd geëist in zijn
vrienden en collega’s uit de drie teruggevonden hebben. Ooit zei bron van waaruit de creativiteit Martinus Arion er steeds weer laatste roman De deserteurs.
landen waar Frank werkzaam is hij in een interview, waarin hij van de auteur voortvloeit. Niet in een onverwachte en somtijds Want hoe kan een volk zijn
geweest, bijdragen verzorgden de Europese Renaissance en de taal heeft het primaat maar haast visionaire blik op alge- vrijheid eisen en tegelijkertijd
om hun waardering voor zijn Afrikaans-Suriname verbond: de cultuur waaruit de persoon- meen aanvaarde kennis te wer- het volstrekt onvrije systeem
veelzijdigheid, originaliteit en ,,Ik heb het schrijven vanaf het lijkheid van de schrijver voort- pen. Zo kon hij in zijn essay- van slavernij in het land zonder
vakmanschap te tonen. De titel begin al verbonden aan een komt. Fundamenteel voor zijn bundel Intimiteiten van het scrupules handhaven?
voor dat liber amicorum is maatschappelijke stroom en schrijverschap is dat literatuur schrijven nieuw licht werpen op
ontleend aan een gedicht dat heb een heel andere opvatting in haar maatschappelijke func- klassieke Nederlandse werken Frank Martinus Arion stond
Diana Lebacs aan Frank wijdde: over artiesten dan de Europea- tie serieus genomen wordt. Hij als van G. A. Brederode: De enerzijds in een literaire tradi-
‘De planter’ / ‘E plantadó’, want nen. Ik heb een bosneger-opvat- zocht in zichzelf en in de ander klucht van de koe of op een klas- tie, maar hij was ook vooral
dat was Frank, meer dan een ting ten aanzien van een artiest. de dichter die dicht uit ‘nood- siek gedicht van P.N. van Eyck: vernieuwer en inspirator voor
halve eeuw lang: een planter Voor mij is een artiest iemand zaak, groter dan roeping’. Hij ‘De tuinman en de dood’, of een een nieuwe generatie van schrij-
van woorden en daden. Het is te die ook kan jagen, vissen, zocht daarbij de meer dan geïn- antikoloniale en antikerkelijke vers die de laatste jaren staan in
laat om Frank het definitieve zwemmen, springen, vechten, teresseerde lezer, de lezer die herdichting geven van de be- de schaduw die deze kankantri
resultaat te laten zien. alles. Het is een Renaissance- leest uit noodzakelijke levensbe- kende Nederlandse middel- ver om zich heen uitspreidt.
opvatting.” Die verbinding van hoefte.
Frank Martinus Arion be- diverse cultuurstromen is type- Advertentie
woog zich op literair en taalkun- rend voor zijn visie. Suriname Frank Martinus schreef en
dig, op Nederlandstalig en Papi- was in zijn hart, ook door zijn publiceerde zijn creatieve lite-
amentstalig terrein. Hij had een huwelijk met Trudi. Hij werd er raire werk in het Nederlands en
uitgesproken opvatting over wat zeer gewaardeerd, onder meer Papiamentu. In zijn Neder-
literatuur was, kon en moest als initiatiefnemer van Schrij- landstalig werk wordt hij tot de
zijn. Wat daarbij opvalt, is de versgroep ’77. Maar ook de ‘grote vier’ gerekend, samen
veelzijdigheid, originaliteit en met Cola Debrot, Boeli van
intensiteit. Hij ‘bombardeerde’ Leeuwen en Tip Marugg. Het is
naar eigen zeggen zijn lezers hem niet gelukt met zijn Papia-
met nieuwe inzichten. Hij be- mentstalig werk naast Luis H.
woog zich op de creatieve terrei- Daal, Pierre A. Lauffer en Elis
nen van poëzie, proza en toneel, Juliana genoemd te worden. Op
hij schreef daarnaast kritieken Papiamentstalig gebied lag zijn
en essays waarin hij zijn prak- verdienste vooral op taalkundig
tijk en reflectie vorm gaf. Het is en taaldidactisch gebied, met
daarbij onvergeeflijk jammer zijn dissertatie The Kiss of a
dat hij met zijn veelzijdige oeuv- Slave, zijn colleges aan de uni-
re toch vooral de schrijver van versiteit en vooral zijn Papia-
die ene roman ‘Dubbelspel’ is mentstalige school Kolegio
gebleven. Hij had immers zo Erasmo.
veel méér te bieden aan zijn
lezers. Zijn creatieve werk was
tegendraads, kritisch en ver-
Frank Martinus werkte na nieuwend. Het was eiland over-
zijn studie Neerlandistiek in stijgend in zijn analyse van de
Nederland, Suriname en op zijn relatie tussen het Caribisch
eigen eiland. In zijn colleges in gebied met Afrika (Stemmen uit
Afrika en Afscheid van de konin-
Advertentie gin), met Europa (Nobele wilden),
met het Caribisch gebied zelf
“Zjozjolí 35 “ (De laatste vrijheid) en met de GARÇON SALE
Verenigde Staten (De deserteurs).
een cd van 35 liederen van Celebrating new facelift of Breedestraat (P)
35 jarig bestaan van het koor Frank Martinus Arion was Big Sale on Givenchy Shirts
Zjozjolí met o.a. 4 nieuwe een waarachtige ‘planter’ van
composities van 2015 verfrissende en originele inter- 30th September- 7th October
Kleurrijk geïllustreerd boekje pretaties. Zo noemde hij Cola New collection of Emporio Armani underwear,
met de 35 teksten. Foto·s v/d Debrot en diens Mijn zuster de swimwear, shirts and much more On the corner of
koorleden anno 2015. negerin de belangrijkste expo-
nent van de Spaanstalige litera- Breedestraat (P) and Gomezplein
Verkrijgbaar bij Mensing·s Caminada Rooi Catootje tuur en niet van de
Stichting Zjozjolí – Enid Hollander-Merkies- Nederlandstalige: ,,Hoe merk-
waardig dat hij die was voorbe-
Tel 5660042 stemd als een van de belangrijk-
ste vertegenwoordigers van de
zie Facebook pagina “Zjozjolí” Nederlandse school beschouwd
te worden, moet worden gezien
als de grootste vertegenwoordi-
ger van de Spaanse school.”
Niet de taal heeft het primaat
maar de cultuur waaruit de