Page 16 - bon-dia-aruba-20220530
P. 16

a16   ciencia & tecnologia
                        Dialuna 30 Mei 2022

                                      Boeinan robotico desaroya pa tene bayena safe


                                                                                                                                entre e portnan mas druk na
                                                                                                                                Merca.  Ed  Aldridge,  presi-
                                                                                                                                dente di CMA CGM Amer-
                                                                                                                                ica, a bisa cu ta un esfuerso pa
                                                                                                                                ‘responsablemente  comparti
                                                                                                                                e ocean cu mamiferonan ma-
                                                                                                                                rino y especienan protegi cu
                                                                                                                                ta den peliger’.
                                                                                                                                E compania ta pagando pa e
                                                                                                                                construccion,  mantencion  y
                                                                                                                                operacion di e boeinan pa tres
                                                                                                                                aña,  segun  Heather  Wood,
                                                                                                                                director di sostenibilidad ma
                                                                                                                                CMA CGM America, a bisa.
                                                                                                                                E compania a nenga di revela
                                                                                                                                e costo di e proyecto. E com-
                                                                                                                                pania ta spera di construi un
                                                                                                                                consorcio di transportista cu
                                                                                                                                ta  usa  e  sorto  di  tecnologia
                                                                                                                                aki pa protege bayena, Wood
                                                                                                                                a bisa.
                                                                                                                                “E ta un inversion cu nos ta
                                                                                                                                haciendo den futuro di lama
                                                                                                                                y futuro di e Bayena Franco”,
                                                                                                                                el a bisa.
                                                                                                                                Grabadornan acustico a track
                                                                                                                                zonido di bayena pa decadas,
            (AP) – Un centro di cien-    tion a desaroya e tecnologia,  Tin  menos  di  340  di  e  bay-  CMA CGM ta patrocinando  pero e boeinan cu ta provee
            cia na Cape Cod y un di e  cu  ta  usa  boeinan  y  ‘glider’  enanan aki na mundo, y boks  e desaroyo di e boeinan, cu ta  zonido casi en bibo ta un in-
            negoshinan  di  transporte  bao awa pa graba zonidonan  contra  boto  ta  un  di  e  me-  bay  añadi  na  e  datonan  col-  vencion  relativamente  reci-
            mas  grandi  na  mundo  di  bayena  en  bibo.  E  graba-  nasanan  mas  grandi  na  nan  ecta door di seis otro cerca di  ente,  Baumgartner  a  bisa.  E
            ta  colaborando  riba  un  dornan robotico ta duna cien-  existencia, ya cu nan ta biaha  Costa Oriental, Baumgartner  boeinan robotico ta pone data
            proyecto  pa  usa  boeinan  tifico, marinier y publico un  algun di e partinan mas druk  a  bisa.  E  dos  boei  nobo  por  disponible  cada  algun  ora  a
            robotico  pa  protege  un  idea di e ubicacion di e bay-  den  ocean  den  e  planeta.  wordo lansa pa test pronto, el  diferencia di lunanan despu-
            bayena – cu ta desapareci-   ena Franco di Atlantico Nort,  Awo,  gigante  di  transporte  a bisa.                  es, el a bisa.
            endo  –  for  di  colisionnan  segun Mark Baumgartner, un  Frances, CMA CGM ta trah-   “Nos  mester  cambia  nos  E resultadonan ta bay riba un
            mortal cu barconan.          ecologista  marino  cu  Woods  ando cu Woods Hole pa lansa  practicanan  industrial  ora  website  publico  y  tambe  ta
                                         Hole,  kende  su  laboratorio  dos di e boeinan robotico for  bayenanan  ta  rond.  Esey  ta  wordo  usa  pa  autoridadnan
            Un  laboratorio  na  Woods  tambe ta opera e boeinan.     di Norfolk, Virginia, y Savan-  loke  e  tecnologia  aki  ta  per-  federal pa yuda nan tuma de-
            Hole Oceanographic Institu-                               nah, Georgia.                miti”,  Baumgartner  a  bisa.  cision tocante na ki momento
                                                                                                   “Pa tin e industria ta bisa nos  ta  anucia  ‘zonanan  slow  di
                                                                                                   kico ta traha y kico no ta traha  bayena  Franco’,  cual  ta  haci
                                                                                                   ta  e  miho  manera  pa  haya  un  yamado  pa  operadornan
                                                                                                   solucionnan  cu  berdadera-  di  barco  baha  velocidad  na
                                                                                                   mente  ta  bay  wordo  imple-  10 knot (11.5 miya pa ora) of
                                                                                                   menta.”                      menos.

                                                                                                   Algun tempo atras e bayena-  E data ‘ta permiti nos manda
                                                                                                   nan  tabata  abundante  den  informacion  na  mariniernan
                                                                                                   Costa  Oriental,  pero  nan  rapido  pa  asina  esnan  cu  ta
                                                                                                   poblacion  a  wordo  destrui  capaz por tuma accion (door
                                                                                                   varios  generacion  atras  door  di  baha  velocidad  of  evita  e
                                                                                                   di caceria comercial. E dianan  areanan) pa reduci riesgo cu
                                                                                                   aki, nan ta vulnerabel pa coli-  e barco ta dal un bayena, cual
                                                                                                   sionnan  cu  barco  y  door  di  ta  un  di  e  menasanan  mas
                                                                                                   keda pega den ekipo di pesca.  grandi  na  e  poblacion  aki”,
                                                                                                   Y nan poblacion a reduci den  cientifico Diane Borggaard y
                                                                                                   añanan  recien  pa  motibo  di  Genevieve Davis, di National
                                                                                                   mortalidad halto y reproduc-  Oceanic  and  Atmospheric
                                                                                                   cion malo.                   Administration, a bisa den un
                                                                                                                                declaracion conhunto.
                                                                                                   Un red compleho di areanan
                                                                                                   protegi  y  restriccionnan  di  Gruponan di conservacion y
                                                                                                   pesca  ta  yuda  e  bayenanan.  academiconan tambe ta usa e
                                                                                                   Sinembargo,  cientificonan  a  data colecta pa e boeinan ro-
                                                                                                   bati alarma recientemente cu  botico. Nan tambe ta wordo
                                                                                                   e bayenanan ta kedando pafo  usa den Costa Occidental pa
                                                                                                   di  areanan  protegi  pa  busca  yuda  protege  bayena  blauw,
                                                                                                   cuminda y awanan mas cay-    fin, y humpback, segun Cal-
                                                                                                   ente.  Esaki  a  haci  nan  mas  lie Steffen, un project scien-
                                                                                                   vulnerable.                  tist  cu  Whale  Safe  na  Santa
                                                                                                                                Barbara, California.
                                                                                                   Representantenan  di  CMA  “Nos ta spera cu companian-
                                                                                                   CGM, cu tin sede Mericano  an di transporte ta bay integra
                                                                                                   na Norfolk, a bisa cu e com-  esaki”,  Steffen  a  bisa.  “E  ta
                                                                                                   pania a scoge pa pone e boe-  un advertencia estilo Smokey
                                                                                                   inan for di ciudad di Virginia  Bear’,  pero  pa  presencia  di
                                                                                                   y  Savannah  pasobra  esey  ta  bayena.”
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21