Page 11 - BONDIA JAN 16
P. 11

CIENCIA/TECNOLOGIA A11
                                                                                                                                                                     Diabierna 16 Januari 2015

Kico ta un banco di gene?

                                zen Zoo. Su coleccion ta in-    Sperma di galiña y otro sorto    material tambe ta impor-                     Futuro
                                clui celnan di miles di parha,  di parha, por ehempel, no ta     tante. Por ehempel, vries-      Banconan genetico ta un
                                reptil, mamifero, amfibio y     sobrevivi e proceso di vries y   mento ta kita algo kimico di    “backup” pa futuro, pero ya
                                pisca. E celnan ta warda, por   dirti, mesun bon cu sperma       e membrana cu ta rondona        nan a proba cu nan ta util.
                                sea caso un dia mester yuda     di baca of otro mamifero.        e cel di sperma di e parha.     Na 2004 por ehempel, SVF
                                reconstrui populacionnan di     Biologia di parha ta splica      E componentenan ey tabata       a tuma un embrio cu a vries
                                especienan den peliger di ex-   parcialmente dicon, segun        importante.                     di un bestia no comun, un
                                tincion.                        Julie Long, un fisiologo, cu     Nan a yuda e cel di sperma      Tennessee Fainting Goat y
                                                                ta studia reproduccion di        reconoce un webo. Añadi-        a implant’e den un Nubian
                                Smithsonian y SVF Biodi-        bestia na laboratorio di ARS     endo cierto sucu na e likido    Goat, cu ta mas comun.
                                versity Preservation Project    na Beltsville, Md.               den cua ta warda e sperma       E trabou ey a produci Chip,
                                na Merca ta vries sperma y      Tambe e forma di a material      di parha, lo por reemplasa      cu ta conoci como Choco-
                                embrio di parhanan cu no        cu a vries por afecta con bon    algun kimico perdi, Long a      late Chip. Chip a proba cu e
                                ta comun y di bestianan do-     e ta sobrevivi e proceso di vr-  bisa. Cambiando e likido pa     proceso lo por traha, y awo e
                                mestico. U.S. Departmento       ies. Sperma di parha ta parce    proteha y vries e, lo por me-   ta un simbolo di speransa pa
                                of Africulture’s Agricultural   un pida repi. E forma ey ta      hora e cel di sperma di sobre-  especienan straño.q
                                Research Service (ARS) tin      hacie mas fragil cu sperma       vivencia y fertilidad.
                                un programa mas grandi ai-      di mayoria mamifero, cual ta
                                nda. E tin casi un miyon        contene un cabes rondo y un
                                muestra di sperma, sanger y     rabo largo y flaco.
                                embrio di tanto especienan      Pero Long y otro investiga-
                                cu no ta comun y esunnan cu     donan ta trahando pa haci
                                ta comun.                       sperma di parha mas resis-
                                Un coleccion asina ta sirbi     tente.
                                como “backup” pa industria      E likido den cua ta warda e
                                di cria Mericano, Harvey
Hende ta spaar placa            Blackburn a splica. E ta un
na banco, pa casonan di         genetista di bestia, cu tambe
emergencia. Banconan ge-        ta maneha National Animal
netico ta sirbi un proposi-     Germplasm Preservation
to similar pa cunukero-         Program na un laboratorio di
nan y cientificonan cu ta       ARS na Fort Collins, Colo-
traha pa conserva mata y        rado.
bestianan straño.
Investigadonan of cunukero-
nan por saca muestranan
di e banconan di gene aki,
pa yuda reconstrui popula-
cionnan di variedad matanan
straño y rasanan di bestianan,
of pa yuda aumenta e diversi-
dad den e especienan.

Banconan genetico ta preser-                Proceso
va cel of organismonan cu tin   Banconan genetico ta uza
un variante inusual di gene,    temperaturanan abou pa stop
genenan cu un caracteristica    actividad kimico y biologico
special. Despues, e genenan     cu lo por kibra algun cel.
aki lo por ta util ora cu tin   Algun banco ta vries mate-
un epidemia di cierto malesa,   rial di nitrogeno likido na
ora cu tin cambio di clima of   -196˚Celsius. E proceso di
ora otro factornan ta menasa    vries aki ta reemplasa awa
e existencia di mata of besti-  den e celnan cu otro likido,
anan. Cunukeronan por uza       manera glycerol. E likido
depositonan na e banconan       ta minimalisa e desaroyo di
aki, cel of tehido, pa restau-  cristalnan di ijs.
ra diversidad genetico of pa    E cristalnan ey lo por causa
purba introduci cierto car-     daño na e murayanan di e cel.
acteristica di un otro rasa of  Despues, durante e proceso
variedad.                       di dirti, biologonan lo kita e
Algun banco di gene tin mi-     glycerol pa pone e awa bek na
yones of hasta biyones di       e celnan.
simia di mata. Un ehempel:      Vries y dirtimento di celnan
Svalbard Global Seed Vault.     mester wordo haci lihe y cu
E ta situa bou tera riba un     cuidou, pa e material keda
isla panort di Noruega. San     bon despues cu keint’e bek.
Diego Institute for Conser-     Pero algun material ta rekeri
vation Research tin un otro     cuido special.
proyecto asina, cu yama Fro-
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16