Page 6 - MIN TTC 5 OCT 2015
P. 6
14 Antilliaans Dagblad Maandag 5 oktober 2015
Achtergrond
In memoriam Fran
Amper twee jaar nadat de documentaire ‘Yu di tera’ over Frank Martinus Arion op 10 oktober 2013 in
première ging in Amsterdam is een van de grootste schrijvers uit de Gouden Eeuw van Curaçao komen
te overlijden. De documentaire was een film van Cindy Kerseborn die dus ‘just in time’ was. In dit ‘In
memoriam’ zal ik in vogelvlucht ingaan op de vijf romans van Frank Martinus Arion, en meer in het
bijzonder op ‘Dubbelspel’ (1973) dat op minimaal drie verschillende manieren gelezen kan worden.
Door Walter Palm
Dominospel beroep) en Manchi Sanantonio len ze bij Boeboe thuis op zon- bloedstollend brok sociale misè- De verschillende uitgaven van
‘Dubbelspel’ is op het eerste ge- (deurwaarder). Dit duo komt uit dagmiddag. De gehele roman re. In de persoon van Nora is
zicht een spannende domino- tegen Chamon Nicolaas (huis- speelt zich voornamelijk af op ‘Dubbelspel’ een vlijmscherpe die zondagmiddag heeft Nora
wedstrijd. Twee duo’s van do- jesmelker en afkomstig van een één dag, namelijk een zondag. beschrijving van de sociale rea- dus weer geen geld om schoe-
minospelers komen tegen el- ander Antilliaans eiland Saba) Op de zondag van het boek ge- liteit op Curaçao. Schoenen spe- nen te kopen voor haar zoon
kaar uit. Het ene duo bestaat uit en Janchi Pau (scharrelaar). Ge- beurt iets wonderlijks, want len daarbij opnieuw een belang- Ostrik. De ijzeren ring van de
Boeboe Fiel (taxichauffeur van moedelijk en gebroederlijk spe- Boeboe en Manchi verliezen rijke rol. Schoenen, dit keer niet armoede sluit zich weer meedo-
steeds. Eerst komen alleen de in de betekenis van een neder- genloos. Nora laat dus het be-
Frank Martinus Arion (2003). FOTO VINCENT MENTZEL buren kijken naar de wedstrijd, laag bij een dominospel, maar lang van gastvrijheid prevaleren
maar als Boeboe en Manchi in de betekenis van armoede. boven een opleiding van haar
chronisch blijven verliezen ko- Nora’s zoon Ostrik kan niet zoon en belemmert daardoor
men mensen van heinde en ver- naar school omdat Nora geen zijn toekomstperspectief, zodat
re kijken. Boeboe en Manchi geld heeft om schoenen voor ook hij kans loopt gevangen te
krijgen van de tegenpartij wat in hem te kopen. Boeboe had nog blijven in de tentakels van de ar-
het Papiaments ‘sapatu’ heet, zo beloofd dat hij geld zou bren- moede. Het gedrag van Nora is
een schoen, als teken van hun gen als hij van het werk zou ko- typerend voor de ‘culture of po-
verpletterende nederlaag. Daar- men op zaterdagavond, maar verty’, waar de antropoloog Os-
om worden er in de roman ook als hij op zaterdagavond laat, car Lewis zo indringend over
schoenen opgehangen in een zeg maar gerust in de eerste schrijft in ‘Five families: Mexi-
boom. uren van zondag thuis komt, can studies in the culture of po-
heeft hij zijn inkomsten van die verty’. Nora illustreert schitte-
Overspeldrama dag als taxichauffeur verbrast. rend de waarneming van Boeli
Maar ‘Dubbelspel’ kan ook ge- Als Nora een paar uren later op van Leeuwen dat armen ver-
zien worden als een overspel- weg naar de vroege ochtendmis keerde keuzes maken, waardoor
drama. Boeboe en Manchi zijn de doodgraver Diego tegen- zij niet ontsnappen aan armoe-
niet alleen in het dominospel komt, trekt ze de stoute schoe- de. Ze heeft veel weg van Radha
maar, zonder het te weten, ook nen aan als zij hem in haar die- die wegzinkt in een moeras van
in de liefde de tegenpartij van pe wanhoop om geld vraagt. Hij armoede en ellende in de
Janchi en Chamon. Boeboe’s is wel bereid om haar wat te ge- krachtige Bollywood-classic
vrouw Nora heeft een heime- ven, maar als tegenprestatie ‘Mother India’.
lijke relatie met Chamon en moet ze dan wel met hem lig- Vrijheid en solidariteit
Manchi’s vrouw Solema heeft gen in een grafkelder. Zij stemt ‘Dubbelspel’ heeft twee thema-
een buitenechtelijke verhou- ermee in. Deels doet zij dit om ’s, namelijk vrijheid en een poli-
ding met Janchi. Er zijn in wraak te nemen op Boeboe die tiek thema. Zowel Nora als Sole-
‘Dubbelspel’ twee driehoeksre- haar voor de zoveelste keer in de ma permitteren zich een vrij-
laties, namelijk: Chamon-Nora- steek heeft gelaten, maar deels heid die zij als getrouwde
Boeboe en Manchi-Solema-Jan- ook omdat zij als moeder alles vrouwen niet hebben, namelijk
chi. Als Boeboe na afloop van de over heeft voor haar zoon overspel plegen. Het politieke
dominowedstrijd door een on- Ostrik. Als zij met Diego ligt in thema van ‘Dubbelspel’ is het
gelukkige samenloop van om- de grafkelder, dringen de hon- pleidooi van Janchi Pau voor
standigheden, de heimelijke re- derd kleine puntige stenen kor- een maatschappij op coöpera-
latie ontdekt van zijn vrouw met reltjes pijnlijk diep door in haar tief socialistische grondslag. Ko-
Chamon wordt het bloedlink. lichaam. Achteraf bezien was de
Van gemoedelijkheid en broe- ontmoeting van Nora met de
derlijkheid is geen sprake meer. doodgraver Diego en het daarna
Woedend stuift Boeboe af op gaan liggen met deze doodgra-
Chamon. In dit handgemeen ver in een grafkelder een slecht
met Chamon komt Boeboe om voorteken, want later op die dag
het leven. Manchi pleegt nog wordt haar man Boeboe ver-
dezelfde middag zelfmoord als moord, en die zal eeuwig gaan
hij gedeprimeerd thuis komt liggen in een graf.
van de schandelijk verloren do-
minowedstrijd en bij thuis- Als Nora eindelijk het geld bij
komst een afscheidsbrief van elkaar heeft om de broodnodige
